“Enemy Feminisms is a love letter to feminism”: Sophie Lewis and the desire for earnest feminism

Chloe Simpson

KAI ΓΙΑ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΩ ΑΚΟΜΑ ΚΑΛΥΤΕΡΟ, ΠΑΡΑΘΕΤΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΝΑ ΑΚΟΜΑ ΕΡΩΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟ ΑΠΟ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ... ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΔΙΚΑ ΣΑΣ...

The critic and writer’s latest book is a tour through the most uncomfortable aspects of feminist history. She told us more about why she still calls herself a feminist.

by Maryam Jameela

19 March 2025

Αντίθετα, νομίζω ότι το Enemy Feminisms είναι ένα γράμμα αγάπης προς τον φεμινισμό. Μπορεί να μην είναι αυτό που φαίνεται στο κουτί, αλλά νομίζω ότι αυτή είναι η δουλειά μου μέσα από αυτό που η σύγκρουση στην πραγματικότητα υπήρχε ήδη πάντα μέσα στον φεμινισμό, αλλά μερικές φορές αποφεύχθηκε ή απορρίφθηκε ή συγκαλύφθηκε, προκειμένου να νιώσω πιο ξεκάθαρη και χωρίς κανένα περίεργο δισταγμό και κατήφεια.

 Το Enemy Feminisms της Sophie Lewis είναι μια διεισδυτική περιήγηση τόσο στον θεμελιώδη όσο και στον σύγχρονο φεμινισμό που κάθονται άβολα. Ο λευκός φεμινισμός, ο τρανσφοβικός φεμινισμός, ο φεμινισμός κατά της πορνογραφίας και πολλά άλλα είναι τα θέματα ανάκρισης στο βιβλίο του Lewis.

Η Lewis είναι ξεκάθαρα μια απροκάλυπτη οπαδός του φεμινισμού. Κατά τη διάρκεια της συζήτησής μας, φροντίζει να επισημάνει ότι ενώ κάποιοι άνθρωποι στον στενότερο κύκλο της δεν θα αποκαλούσαν τους εαυτούς τους φεμινίστριες πια, και καταλαβαίνει γιατί, σίγουρα το καταλαβαίνει. Αυτό πιθανότατα συμβαδίζει με τις εμπειρίες πολλών σύγχρονων φεμινιστριών και μη-φεμινιστριών. Καθώς η ανθρωπότητα γίνεται πιο συνδεδεμένη από ποτέ και έχει πρόσβαση σε περισσότερες πληροφορίες από ποτέ, οι άνθρωποι είναι σε καλύτερη θέση να οικοδομήσουν μια εικόνα του φεμινισμού που περιλαμβάνει μια ιστορική ιστορία ρατσιστικής, λευκής υπεροχής, ταξικής, κατά της σεξουαλικής εργασίας και κατά των αμβλώσεων. Αυτές οι μη-φεμινίστριες αισθάνονται εγκαταλελειμμένες από τον κυρίαρχο φεμινισμό και ως εκ τούτου απορρίπτουν την ετικέτα.

Η Lewis μου λέει ότι κατανοεί την αντίληψη, ή ίσως την παγίδα, ενός έργου όπως το Enemy Feminisms που είναι «καθαρτικό» – κοσκινίζοντας διάφορους τύπους φεμινισμού για να δηλώσει ποιοι «χάλια, πραγματικά κακοί» και ποιοι είναι ο «σωστός φεμινισμός». Και συνεχίζει:

Δεν είμαι σίγουρος ότι μπορώ να ξεφύγω εντελώς από τον κίνδυνο να με διαβάσουν έτσι. Φυσικά, όλες οι ριζοσπαστικές πολιτικές στην πραγματικότητα διεκδικούν τη δική τους προοπτική. Αυτό είναι πολιτική, σωστά; Αλλά νομίζω ότι θα ήταν λάθος αν ήμουν καθαρολόγος και καθαρτικός. Δεν θέλω να επαναλάβω τη χειρονομία που επικρίνω λέγοντας: «Αυτό δεν είναι πραγματικός φεμινισμός».

Αντιφασιστικός φεμινισμός

Αντίθετα, εξηγεί η Lewis, την ενδιαφέρει περισσότερο να χρησιμοποιήσει ένα αντιφασιστικό πλαίσιο συνυφασμένο με τον φεμινισμό προκειμένου να οικοδομήσει την απελευθέρωση. Αναφορικά με τις αρχές και τις δράσεις του ρατσισμού, της τρανσφοβίας και του ταξισμού, μου λέει:

Στην πραγματικότητα αυτά είναι τα προβλήματά μας, αυτές οι μορφές μερικές φορές πρωτοφασιστικών ή ακόμα και φασιστικών πολιτικών χειραφέτησης των φύλων – είναι το πρόβλημά μας. Νομίζω ότι για να τους πολεμήσουμε υπεύθυνα, πρέπει πραγματικά να είμαστε σε θέση να πούμε: δεν έχει σημασία που είσαι φεμινίστρια. Είσαι φασίστας και αντιφασισμός σημαίνει να απο-πλατφορμίζεις τους ανθρώπους, να χτυπάς τους ανθρώπους, να τους διώχνεις από τους δρόμους. Δεν σημαίνει να μαλώνεις μαζί τους. Και πρέπει να κάνουμε συζητήσεις που αποφασίζουν πότε πρέπει να τραβηχτούν αυτές οι γραμμές, αντί να αποφεύγουμε αυτό το έργο.

Φυσικά, δεν είναι δεδομένο ότι κάθε φεμινίστρια θα προσυπογράψει τις ίδιες αξίες. Για πολλούς που έχουν απομακρυνθεί από την ετικέτα, ήταν μακριά από μια συντηρητική επανάληψη του φεμινισμού που ενσωματώνει την ισλαμοφοβία, την τρανσφοβία, τον ταξισμό, την αναπηρία, την εργασία κατά του σεξ και κατά των αμβλώσεων. Η Lewis ανησυχεί ότι η αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου με τον χαρακτηρισμό τέτοιων φεμινισμών ως μη φεμινισμού στην πραγματικότητα είναι μια επικίνδυνη τακτική.

Ανησυχώ ότι αυτό έχει τη δυνατότητα να γίνει μια συζήτηση που θα λέει: «Α, ξέρετε, οι γυναίκες που τυχαίνει να είναι λευκές έκαναν αυτά τα πράγματα που ήταν της εποχής τους, και μπορούμε να το αναγνωρίσουμε και να ζητήσουμε συγγνώμη γι' αυτό, και μετά να αναγνωρίσουμε ότι η σκηνή πρέπει να διευρυνθεί. Και βασικά μπορούμε απλώς να προχωρήσουμε».

Με μια τέτοια προσέγγιση, η Lewis υποστηρίζει ότι «η έννοια του φεμινισμού μπορεί να παραμείνει συνώνυμη με την καλή πολιτική, επειδή έχουμε κάνει αυτή την ένοχη δουλειά λογοδοσίας». Αντίθετα, ορίζει ότι:

Κάτι που θα έλεγε μια πιο ριζοσπαστική ανάλυση είναι ότι η λευκότητα μπορεί να είναι κάτι που είναι ενσωματωμένο στη σκέψη στον πυρήνα ορισμένων από αυτές τις πολιτικές. Επομένως, δεν θα θέλατε να διευρύνετε αυτή τη σκηνή. Αυτό είναι το τελευταίο πράγμα που θα θέλατε να κάνετε. Δεν πρόκειται να βελτιωθεί απλώς και μόνο επειδή έχετε μια προσθετική, επανορθωτική προσέγγιση σε αυτό.

Αυτές οι μεταφορές γίνονται λίγο αστείες. Καίτε τη σκηνή; Αφήνεις τη σκηνή να φυσήξει; Χρειαζόμαστε διαφορετική σκηνή;

Εδώ, ο Lewis απομακρύνεται από το να θεωρεί, όπως σε αυτό το παράδειγμα, ότι ο ρατσιστικός φεμινισμός, λόγω του ότι είναι ρατσιστικός, δεν πρέπει να θεωρείται «πραγματικός» φεμινισμός. Αντιμετωπίζει το γεγονός ότι πολλοί φεμινισμοί είχαν, και συνεχίζουν να έχουν, ρατσιστικά θεμέλια. Το να καταδικάζεις τον ρατσιστικό φεμινισμό ως κάτι που ανήκει αποκλειστικά στο παρελθόν σημαίνει να αρνείσαι την πραγματικότητα του ρατσιστικού φεμινισμού.

Χρειαζόμαστε λοιπόν μια νέα σκηνή; Τίθεται το ζήτημα των TERF – τρανς ριζοσπαστικές φεμινίστριες αποκλεισμού, γνωστές και ως τρανσφοβικές φεμινίστριες. Η Lewis εξηγεί ότι μέσω της έρευνάς της διαπίστωσε ότι οι Βρετανοί TERF είναι «συνυπεύθυνοι» για μια τρανσφοβική ατζέντα μεταξύ της θρησκευτικής δεξιάς στις Ηνωμένες Πολιτείες.

[Τα βρετανικά TERF] δεν εφηύραν το αντι-τρανς συναίσθημα, αλλά παρείχαν γλώσσα, λεξιλόγιο, πλαισίωση και άλλοθι για να ξεφυτρώσει με τον τρόπο που έχει στις ΗΠΑ. Νομίζω ότι δεν αρκεί να πούμε, «Οι Χ ή Ψ ή Ζ φεμινίστριες εργαλειοποιήθηκαν ή αποπλανήθηκαν» ή «Έχουν πέσει στο κρεβάτι μαζί τους» ή «Οπλοποιούνται ή οικειοποιούνται». Είναι μια γλώσσα συνενοχής. Κάνω μια ισχυρότερη δήλωση που λέει ότι ο φεμινισμός, αυτός καθαυτός, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι το κακό. Δεν χρειάζεται να είναι συνένοχος με τίποτα άλλο για να είναι κακό.

Ο φεμινισμός συχνά γίνεται κατανοητός ως ηθικό αγαθό από μόνος του, αλλά αυτό που πιέζει εδώ η Lewis είναι να αποδεχτεί ότι ο φεμινισμός δεν μπορεί να διαχωριστεί από διάφορες μορφές διακρίσεων. Είναι ανένδοτη ότι οι αντιφασιστικές στρατηγικές είναι ζωτικής σημασίας για την καλλιέργεια ενός φεμινισμού για τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να είναι περήφανοι.

Σοβαρός φεμινισμός

Σε αυτό το πνεύμα επιστρέφουμε στο ερώτημα ποιες από τις συνομήλικές μας αυτοαποκαλούνται φεμινίστριες και ποιες αρνούνται.

Νομίζω ότι κάποιοι κοντινοί μου άνθρωποι στην πραγματικότητα δεν διεκδικούν πλέον τη λέξη φεμινισμός για τον εαυτό τους. Συγκεκριμένα, πιστεύουν ότι δεν είναι η σωστή λέξη για τον queer αγώνα τους υπέρ της κατάργησης ή της απελευθέρωσης. Και νομίζω ότι ένα μέρος του εαυτού μου έλεγε, «Ναι, ίσως αυτό είναι σωστό». Δεν ξέρω. Ίσως θα μπορούσα να πάω προς τα εκεί.

Η επικρατούσα διάθεση στην αγγλόφωνη δυτική υψηλή κουλτούρα της αριστεράς είναι αυτή της μεγάλης πλήξης με τον φεμινισμό. Θεέ μου, είναι ντροπιαστικό και ανατριχιαστικό, αν όχι προβληματικό – σε μια κλίμακα βαθιά προβληματικό και λάθος να ανατριχιάζεις ή να ντροπιάζεις. Είμαι πολύ σοβαρός και ειλικρινής. Χαίρομαι που τα πράγματα είναι δήθεν ανατριχιαστικά, ή οτιδήποτε άλλο. Είμαι πολύ ειλικρινής για την απελευθερωτική πολιτική.

Η Lewis εξηγεί το ταξίδι που κάνει σε όλο το βιβλίο της για να τοποθετήσει τον φεμινισμό ως ένα αντεπαναστατικό εργαλείο που επιδιώκει να διαταράξει τις δομές εξουσίας, αλλά να το κάνει με ένα είδος αγάπης:

Θέλω «έρωτα» στην πολιτική μας. Θέλω έναν ενθουσιασμό και έναν χυμό και μια περηφάνια, και νομίζω ότι έπρεπε να βρω ποιοι είναι οι εχθροί μου, εν μέρει, ώστε να μπορέσω να βρω το δρόμο της επιστροφής.

Γιατί έχω κολλήσει. Έχω κολλήσει με τον φεμινισμό. Είμαι φεμινίστρια, είμαι φεμινίστρια από τότε που ήμουν τεσσάρων ετών. Έτσι, αντί να κάνω αυτή την κίνηση προς το να το αφήσω σε αυτές, την ετικέτα, ήθελα να πάω βαθιά για να καταλάβω τι έχουμε μπερδέψει με τη φεμινιστική ολότητα, ενώ στην πραγματικότητα είναι φεμινίστριες. Ο φεμινισμός είναι αντεπανάσταση, ξανά και ξανά.

Η Lewis είναι πιο παθιασμένη όταν συζητά τι είναι ο φεμινισμός για εκείνη:

Ο φεμινισμός είναι μια αντιφασιστική επιταγή. Δεν σημαίνει ότι όλος ο φεμινισμός είναι αντιφασιστικός ή ακόμα και μη φασιστικός, αλλά για να είσαι σωστός αντιφασίστας πρέπει να είσαι αφοσιωμένος στην καταστροφή της σεξουαλικής ιεραρχίας.

Για μένα, ο φεμινισμός έχει να κάνει με κάτι σαν την προτεραιότητα της φροντίδας έναντι της συσσώρευσης. Πρόκειται για την αναγνώριση της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και της σωματικής μας ευπάθειας και του βαθύ εκ γενετής δικαιώματος στην ευχαρίστηση. Η ευχαρίστηση είναι το εκ γενετής δικαίωμά μας και δεν είμαστε φτιαγμένοι απλώς για παραγωγή και ανταγωνισμό. Είναι μια αναγνώριση της ζωικής πολύμορφης παραξενιάς και αγνωσίας μας.

 

Sophie Lewis on Enemy Feminisms

ΠΗΓΗ Haymarket Books

ΑΓΓΛΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ 

Counter intuitively, I do think Enemy Feminisms is a love letter to feminism. That might not be what it looks like on the tin, but I think this is me working through what conflict has actually already existed always within feminism, but sometimes been avoided or denied or papered over, in order to feel clearer and without any strange hesitation and gloom.

Sophie Lewis’ Enemy Feminisms is an incisive tour through both the foundational and modern-day feminisms which sit uncomfortably. White feminism, transphobic feminism, anti-porn feminism and many more are the subjects of interrogation in Lewis’ book.

Lewis is clearly an unabashed fan of feminism. During our conversation, she is careful to point out that whilst some people in her closest circle wouldn’t call themselves feminists anymore, and she understands why, she certainly does. This likely tracks with the experiences of many contemporary feminists and not-feminists. As humanity becomes more connected than ever, and has access to more information than ever, people are better able to build a picture of feminism that includes a storied history of racist, white supremacist, classist, anti-sex work and anti-abortion politics. These not-feminists feel abandoned by mainstream feminism and therefore reject the label.

Lewis tells me that she understands the perception, or perhaps the pitfall, of a project like Enemy Feminisms being “purgative” – sifting through various types of feminism to declare which “suck, really bad” and which are the “right feminism.” She continues:

I'm not sure I can totally escape the risk of being read like that. Of course, all radical politics is actually making a claim for its own perspective. That's politics, right? But I think it would be a mistake if I was being purist and purgative. I don't want to repeat the gesture I'm criticising by saying, ‘That's not real feminism.’

Anti-fascist feminism

Instead, Lewis explains, she’s more interested in using an anti-fascist framework intertwined with feminism in order to build liberation. In reference to the principles and actions of racism, transphobia and classism, she tells me:

Actually these are our problems, these forms of sometimes proto-fascist or even fascist gender emancipation politics – they're our problem. I think in order to fight them responsibly, we actually have to be able to say: it doesn't matter that you're a feminist. You are a fascist, and anti-fascism means de-platforming people, hitting people, driving them off the streets. It doesn't mean arguing with them. And we need to have conversations that decide when those lines have to be drawn, rather than avoiding that task.

Of course, it’s not a given that any and every feminist will subscribe to the same values. For many who have moved away from the label, it’s been away from a conservative iteration of feminism which incorporates Islamophobia, transphobia, classism, ableism, anti-sex work and anti-abortion. Lewis is concerned that dealing with this by designating such feminisms as not actually feminism at all is a dangerous tactic.

I worry that this has the potential to become a conversation that's like, ‘Ah, you know, women who happen to be white did these things that were of their time, and we can recognise that and apologise for it, and then recognise that the tent needs to be widened. And basically we can just move on.’

With such an approach, Lewis argues that “the concept of feminism can remain synonymous with good politics, because we've done that guilty accountability work.” Instead, she lays out that:

Something a more radical analysis would say is that whiteness might be something that is baked into the thought at the very core of some of these politics. So you wouldn't want to widen that tent. That's the last thing you would want to do. It's not going to get better simply because you have an additive, reparative approach to it.

These metaphors do get a little funny. Do you burn down the tent? Do you let the tent blow away? Do we need a different tent?

Here, Lewis is moving away from considering, as in this example, that racist feminism, by virtue of being racist, is not to be considered ‘real’ feminism. She’s facing up to the fact that many feminisms had, and continue to have, racist foundations. To decry racist feminism as solely a thing of the past is to deny realities of racist feminism.

So do we need a new tent? The question of TERFs comes up – trans exclusionary radical feminists, otherwise known as transphobic feminists. Lewis explains that through her research she has found that British TERFs are “co-responsible” for a transphobic agenda amongst the religious right in the United States.

[British TERFs] didn't invent anti-trans sentiment, but they provided language, vocabulary, framings and alibis for it to mushroom in the way that it has in the US. I think it's not sufficient to say, ‘X or Y or Z feminists got instrumentalised or seduced,’ or, ‘They've got into bed with,’ or, ‘They're getting weaponised or co-opted.’ It’s a language of complicity. I'm making a stronger statement that’s saying that feminism, per se, might actually be the bad thing. It doesn't need to be complicit with anything else to be bad.

Feminism is often understood as a moral good in and of itself, but what Lewis is pushing here is accepting that feminism cannot be separated from various forms of discrimination. She is adamant that anti-fascist strategies are vital for cultivating a feminism people can be proud of.

Earnest feminism

It’s in this vein that we return to the question of which of our peers call themselves feminists, and which refuse to.

I think some people close to me do actually no longer claim the word feminism for themselves. Particularly, they think it's not quite the right word for their queer abolitionist or liberationist struggle. And I think part of me was like, ‘Yeah, maybe that's right.’ I don't know. Maybe I could go that way.

The prevalent mood in Anglophone Western high culture on the left is one of great boredom with feminism. God, it's embarrassing and cringe, if not problematic – on a scale of deeply problematic and wrong to cringe or embarrassing. I'm very earnest and sincere. I'm happy for things to be supposedly cringe, or whatever. I’m very sincere about liberatory politics.

Lewis explains the journey she takes throughout her book in positioning feminism as a counter-revolutionary tool that seeks to unsettle power structures, but to do so with a kind of love:

I want 'eros' in our politics. I want an excitement and a juice and a pride, and I think I needed to work out what my enemies are, in part, so that I can find my way back.

Because I'm stuck. I'm stuck with feminism. I'm a feminist, I’ve been a feminist since I was four years old. So rather than make that move towards leaving it to them, the label, I wanted to go deep to understand what we have mistaken for feminist totality, when in fact it's feminists. Feminism is counter revolution, again and again.

Lewis is most passionate when discussing what feminism is to her:

Feminism is an anti-fascist imperative. It doesn't mean that all feminism is anti-fascist or even non-fascist, but to be a proper anti-fascist you do have to be committed to the destruction of sexual hierarchy.

For me, feminism is about something like the priority of care over accumulation. It's about the recognition of our mutual interdependence and bodily vulnerability and deep birthright to pleasure. Pleasure is our birthright and we are not made for simply production and competition. It's a recognition of our animal polymorphous strangeness and unknowability.

ΠΗΓΗ  https://nowthenmagazine.com

Probably the best explanation of Western liberalism and progressivism you’ll ever watch and listen to 🔥

Melanie Philips is amazing 🩷 pic.twitter.com/SuUvUBM45o

— Chaya’s Clan (@ChayasClan) August 9, 2025

Antizionism is Nazism. pic.twitter.com/0HUS2rNJ5f

— Nazi Hunters (@HuntersOfNazis) July 28, 2025

pic.twitter.com/HzTqXd5JMh

— Fetor Mephitis (@FetorM) October 5, 2025

pic.twitter.com/HzTqXd5JMh

— Fetor Mephitis (@FetorM) October 5, 2025

ΜΕ ΤΙΣ ΥΓΕΙΕΣ ΣΑΣ...

Faceof... 

Liberal Goes Back In Time To Kill Hitler pic.twitter.com/OnErWIRCJN

— The Babylon Bee (@TheBabylonBee) September 20, 2025