Οικιακά θερμοκηπιάκια

Ένα κλα­σικά σχε­δια­σμένο θερ­μο­κη­πιάκι. Καλύ­πτε­ται με τζά­μια, δια­θέ­τει θερ­μό­με­τρο, είναι βυθι­σμένο στο χώμα, ενώ το χαλίκι και το χώμα στη βάση του επι­τρέ­πουν να συσ­σω­ρεύει θερ­μό­τητα για τη νύχτα.

Από το kevio.gr

Μπο­ρεί το κλίμα στη χώρα μας να είναι εύκρατο, αλλά αυτό δεν σημαί­νει πως όταν έρχο­νται τα κρύα οι καλ­λιερ­γη­τι­κές δου­λειές δεν περιο­ρί­ζο­νται. Για να επε­κτεί­νουμε την καλ­λιερ­γη­τική περί­οδο για τα φυτά μας, πρέ­πει να βρί­σκουμε τρό­πους να μην είμα­στε έρμαια των και­ρι­κών συν­θη­κών. Για τον κήπο του σπι­τιού, δεν υπάρ­χει βέβαια τρό­πος να ελέγ­ξουμε εντε­λώς το περι­βάλ­λον, αλλά μπο­ρούμε να επη­ρε­ά­σουμε διά­φορα μικρο­κλί­ματα κι έτσι να εξα­σφα­λί­σουμε το επι­διω­κό­μενο αποτέλεσμα.

Το μυστικό είναι να αξιο­ποιούμε όσο μπο­ρούμε τις συν­θή­κες και να εκμε­ταλ­λευό­μα­στε τα φυσικά χαρα­κτη­ρι­στικά του κήπου μας. Παρα­δείγ­μα­τος χάρη, είναι καλύ­τερα να φυτεύ­ουμε τα λαχα­νικά μας κοντά σε ένα τοίχο ή σε μια συστάδα δέντρων κι ας μειώ­νε­ται έτσι η έκθεσή τους στον ήλιο, επειδή κατ’ αυτό τον τρόπο τα προ­στα­τεύ­ουμε από τον άνεμο και το κρύο. Ένας άλλος τρό­πος είναι να προ­στα­τεύ­ουμε τα φυτά μας με μπά­λες άχυ­ρου ή σκε­πά­ζο­ντάς τα με δια­φα­νές πλα­στικό. Ένας ακόμα καλύ­τε­ρος τρό­πος για να αντι­με­τω­πί­ζουμε τον χει­μώνα και να έχουμε πρώ­ι­μες σοδειές την άνοιξη είναι να φυτεύ­ουμε σπο­ρό­φυτα (φυντά­νια) αντί για σπό­ρους. Αυτό επι­τρέ­πει το πρώ­ιμο ξεκί­νημα της καλ­λιερ­γη­τι­κής σαι­ζόν γιατί τα φυντά­νια τα ξεκι­νούμε σε κλει­στό και προ­φυ­λαγ­μένο χώρο.
Βεβαίως, ο καλύ­τε­ρος τρό­πος θα ήταν όλος ο κήπος μας να βρι­σκό­ταν μέσα σε ένα θερ­μο­κή­πιο! Έτσι θα είχαμε πολύ μεγάλο έλεγχο του περι­βάλ­λο­ντος. Όμως ένα θερ­μο­κή­πιο, ακόμα και ένα απλό από πλα­στικό, πέρα από το κόστος κατα­σκευής και συντή­ρη­σης, μας βάζει σε εντε­λώς άλλους τρό­πος καλ­λιέρ­γειας που ξεπερ­νούν κατά πολύ τους σκο­πούς ενός οικια­κού κήπου. Γι’ αυτό κι εμείς σας προ­τεί­νουμε μ’ αυτό το άρθρο την αμέ­σως καλύ­τερη λύση: Ένα οικιακό θερ­μο­κη­πιάκι (cold frame).
Τι κάνει ένα οικιακό θερμοκηπιάκι

Ένα οικιακό θερ­μο­κη­πιάκι είναι συνε­χώς χρή­σιμο στον κήπο σας. Σας επι­τρέ­πει να επε­κτεί­νε­ται σημα­ντικά τις καλ­λιερ­γη­τι­κές περιό­δους και να έχετε όψιμα και πρώ­ιμα λαχανικά.

Ένα θερ­μο­κη­πιάκι βασικά είναι ένα φθη­νό­τερο και περιο­ρι­σμένο σε μέγε­θος θερ­μο­κή­πιο. Είναι ένας κλει­στός χώρος ανά­πτυ­ξης των φυτών που βρί­σκε­ται στο ύπαι­θρο. Μπο­ρούμε μέσα σ’ αυτό να ξεκι­νάμε ετή­σια ή πολυ­ετή φυτά ή να τοπο­θε­τούμε φυντά­νια για να σκλη­ρα­γω­γη­θούν πριν τα μετα­φυ­τέ­ψουμε στον κήπο. Το θερ­μο­κη­πιάκι ουσια­στικά αυτό που προ­σφέ­ρει είναι ήλιος, προ­στα­σία από τον άνεμο και ψηλό­τερη θερ­μο­κρα­σία από το περι­βάλ­λον, αφού οι ακτί­νες του ήλιου θερ­μαί­νουν το εσω­τε­ρικό του. Κι αν είναι καλά μονω­μένο και προ­φυ­λαγ­μένο από τον άνεμο, ένα μέρος της ψηλό­τε­ρης θερ­μο­κρα­σίας δια­τη­ρεί­ται και τη νύχτα.
Τις μέρες με λια­κάδα, θα πρέ­πει να βάζετε κάποια σκιά από πάνω για να μην πάθουν τα φυτά εγκαύ­ματα από τον ήλιο ή να σηκώ­νετε το καπάκι για να μη δημιουρ­γού­νται ατμοί. Σε μια ηλιό­λου­στη χει­μω­νιά­τικη μέρα, όταν η εξω­τε­ρική θερ­μο­κρα­σία είναι μείον 10^οC, μέσα στο θερ­μο­κη­πιάκι μπο­ρεί να φτά­σει τους 35^οC! Οι ακτί­νες του ήλιου ζεσταί­νουν τον αέρα και το χώμα. Τη νύχτα, η θερ­μό­τητα που απο­θη­κεύ­τηκε ακτι­νο­βο­λεί­ται και ζεσταί­νει τα φυτά. Επειδή όμως τα τει­χώ­ματα του μικρού θερ­μο­κη­πίου είναι λεπτά, καλό είναι να το σκε­πά­ζουμε τη νύχτα με μια παλιά κου­βέρτα ή ένα μου­σαμά, αλλιώς η θερ­μό­τητα σύντομα θα χαθεί.
Μπο­ρούμε βέβαια να φτιά­ξουμε ένα θερ­μαι­νό­μενο θερ­μο­κη­πιάκι, όπου η θερ­μό­τητα εξα­σφα­λί­ζε­ται από “άψητη” ακόμα κοπριά, δηλαδή κοπριά που σαπί­ζει και γι’ αυτό θερ­μαί­νε­ται και θερ­μαί­νει τον χώρο. Εδώ όμως τα πράγ­ματα περι­πλέ­κο­νται, καθώς ο έλεγ­χος της θερ­μο­κρα­σίας της κοπριάς εξαρ­τά­ται από την πείρα του καλ­λιερ­γητή. Μπο­ρούμε βέβαια αντί για κοπριά να χρη­σι­μο­ποι­ή­σουμε ηλε­κτρι­κές αντι­στά­σεις για θέρ­μανση, αλλά τότε μπαί­νουμε σε δαπά­νες κατα­σκευής και λειτουργίας.
Πώς κατα­σκευά­ζουμε ένα οικιακό θερμοκηπιάκι

Τα θερ­μο­κη­πιά­κια μπο­ρούν να γίνουν από διά­φορα πρό­σφορα υλικά.

Ένα θερ­μο­κη­πιάκι στην πραγ­μα­τι­κό­τητα είναι ένα κουτί με καπάκι που ανοί­γει και κλεί­νει. Δεν έχει πάτο και κατά προ­τί­μηση είναι βυθι­σμένο λίγο στο χώμα – του­λά­χι­στον 5 εκα­το­στά. Το καπάκι του είναι ένα πλαί­σιο που στη­ρί­ζει δια­φα­νές υλικό (γυαλί, πλα­στικό ή πλε­ξι­γκλάς) και είναι επι­κλι­νές για να το βλέ­πει καλύ­τερα ο ήλιος. Μέσα του τοπο­θε­τού­νται γλά­στρες και γλα­στρά­κια με τα υπό ανά­πτυξη ή προ­στα­σία φυτά. Σπα­νιό­τερα χρη­σι­μο­ποιεί­ται για κατευ­θείαν φύτεμα των λαχα­νι­κών στο χώμα μέσα του.
Μπο­ρεί να γίνει από οποιο­δή­ποτε πρό­σφορο υλικό. Στην κλα­σική του μορφή, τα πλευρά είναι από ανθε­κτικό στις και­ρι­κές συν­θή­κες ξύλο ή από τού­βλα για όσους θέλουν μια μονι­μό­τερη κατα­σκευή. Αν πιά­νουν τα χέρια μας, μπο­ρούμε να το κατα­σκευά­σουμε μόνοι μας με ό,τι υλικά διαθέτουμε.
1. Το καπάκι. Ξεκι­νάμε δια­λέ­γο­ντας το καπάκι εφ’ όσον αυτό καθο­ρί­ζει συχνά τις δια­στά­σεις της κατα­σκευής. Αν έχουμε ή μπο­ρούμε να βρούμε ένα παλιό παρά­θυρο (με τα τζά­μια του), αυτό μας βγά­ζει από έξοδα και φασα­ρία. Μπο­ρούμε επί­σης να φτιά­ξουμε το καπάκι από δια­φα­νές ακρυ­λικό ή πλε­ξι­γκλάς που τοπο­θε­τεί­ται σε ένα ξύλινο πλαί­σιο ενι­σχυ­μένο με μεταλ­λι­κές γωνίες. Μια άλλη λύση είναι να καρ­φώ­σουμε με το στά­πλερ δια­φα­νές πλα­στικό (πολυαι­θυ­λέ­νιο) σε ένα ξύλινο πλαί­σιο – αν κι αυτό θα κρα­τή­σει μόνο γύρω στον ένα χρόνο. Όποια λύση τελικά επι­λέ­ξουμε, το καπάκι δεν πρέ­πει να είναι πολύ βαρύ ώστε να ανοί­γει και να κλεί­νει εύκολα. Κι ακόμα δεν πρέ­πει να είναι πολύ φαρδύ για να μπο­ρείτε να φτά­νετε εύκολα τα φυτά. Ένα πλά­τος 75–90 εκα­το­στών είναι ιδε­ώ­δες. Το μήκος της κατα­σκευής θα πρέ­πει να είναι πάνω από ένα μέτρο ώστε να έχετε χώρο για αρκετά φυτά.
2. Τα πλαϊνά. Τα πλαϊνά του μικρού θερ­μο­κη­πίου σας πρέ­πει να γίνουν από ανθε­κτικό στις και­ρι­κές συν­θή­κες ξύλο ή κοντρα­πλακέ. Μπο­ρείτε βέβαια να το κάνετε κτι­στό με τού­βλα για μονι­μό­τερη κατα­σκευή. Το πίσω μέρος της κατα­σκευής πρέ­πει να έχει 45–50 εκα­το­στά ύψος και το μπρο­στινό γύρω στα 30 εκα­το­στά. Έτσι το καπάκι θα έχει μια κλίση που θα επι­τρέ­πει αφ’ ενός να αιχ­μα­λω­τί­ζε­ται καλύ­τερα η θερ­μό­τητα του ήλιου αφ’ ετέ­ρου να κυλάει γρή­γορα το νερό της βρο­χής. Για να είναι πιο ανθε­κτικό το θερ­μο­κη­πιάκι σας, ενι­σχύ­στε τις γωνίες του κου­τιού με κάθετα καδρο­νά­κια. Το καπάκι μπο­ρεί να προ­σαρ­τη­θεί με μεταλ­λι­κούς μεντε­σέ­δες, ενώ γύρω γύρω στο χεί­λος του κου­τιού, εκεί δηλαδή που θα ακου­μπάει το καπάκι, καλό είναι να τοπο­θε­τη­θούν λωρί­δες αφρο­λέξ για μόνωση.
3. Εξα­ε­ρι­σμός. Ο εξα­ε­ρι­σμός έχει ζωτική σημα­σία για να προ­λά­βετε την υπερ­θέρ­μανση. Ένα θερ­μό­με­τρο με ένδειξη ελά­χι­στης μέγι­στης θα βοη­θή­σει για να γνω­ρί­ζετε τις δια­κυ­μάν­σεις της θερ­μο­κρα­σίας. Φρο­ντί­στε να ανοί­γετε το καπάκι όταν η θερ­μο­κρα­σία μέσα στο θερ­μο­κη­πιάκι φτά­νει τους 21–24^οC. Ξανα­κλεί­στε το καπάκι αργά το από­γευμα για να αιχ­μα­λω­τί­σετε τη θερ­μο­κρα­σία. Και όπως ήδη είπαμε, τις πολύ κρύες νύχτες σκε­πά­στε το θερ­μο­κη­πιάκι με μια παλιά κου­βέρτα ή ένα μουσαμά.