Δεν είναι δύσκολο να αποκωδικοποιήσει κανείς την συνάντηση του Τούρκου Προέδρου με τον Έλληνα Πρωθυπουργό. Μια συνάντηση μισής ώρας είναι συμβολική και όχι ουσιαστική. Οι δυο πλευρές διεμήνυσαν ότι θέλουν να κρατήσουν τους διαύλους επικοινωνίας ανοικτούς και τον γεωπολιτικό πυρετό σε χαμηλά επίπεδα. Πέραν τούτου μηδέν.
Του Αθανασίου Πλατιά*
ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ: Τα ΝΕΑ
Δεν θα μπορούσε βέβαια να είναι διαφορετικά με δεδομένο το χάσμα που χωρίζει τις δυο πλευρές. Η προσπάθεια για την επίλυση των Ελληνοτουρκικών διαφορών σκοντάφτει διαρκώς στην επεκτατική πολιτική της Άγκυρας που εκδηλώνεται με την πολλαπλή αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών μας δικαιωμάτων: Γαλάζια Πατρίδα, τουρκολυβικό σύμφωνο, casus belli, «γκρίζες ζώνες», συνδιαχείριση στο Αιγαίο, συναπόφαση στη Θράκη. Συνεπώς, τα καυτά ζητήματα αναβάλλονται διαρκώς για το μέλλον.
Είναι επίσης χρήσιμο να αποκωδικοποιήσουμε αυτά που δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος στην ΓΣ του ΟΗΕ πριν συναντηθεί με τον Έλληνα πρωθυπουργό. Αναφορικά με το Κυπριακό υποστήριξε ότι η μόνη λύση είναι αυτή των δυο κρατών και κάλεσε την διεθνή κοινότητα να αναγνωρίσει το ψευδοκράτος. Συνεπώς ας μην έχουμε αυταπάτες ότι μπορεί να υπάρξει πρόοδος στο Κυπριακό. Η Τουρκία δεν πρόκειται να απεμπολήσει τα πλεονεκτήματα που αποκόμισε από την εισβολή του 1974, με πρώτο και κυριότερο αυτό της παρουσίας τουρκικών στρατευμάτων στο νησί. Άλλωστε ο Ερντογάν δήλωσε πρόσφατα ότι ήταν κρίμα που η Τουρκία δεν κατέλαβε όλο το νησί το 1974. Το τουρκικό ενδιαφέρον για την Κύπρο είναι γεωπολιτικού χαρακτήρα: η Τουρκία θα ενδιαφερόταν για την Κύπρο ακόμη κι αν δεν υπήρχε ούτε ένας Τουρκοκύπριος εκεί.
Αναφορικά με το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο η Τούρκος πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του έχει τη «μεγαλύτερη ακτογραμμή», άρα ο ρόλος-κλειδί της Τουρκίας δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Όμως τα αποτελέσματα που παράγει η Τουρκική «ακτογραμμή» περιορίζονται από την παρουσία των ελληνικών νησιών και της Κύπρου και αυτό ακριβώς προσπαθεί να αλλάξει η Άγκυρα χρησιμοποιώντας βία (Κύπρος, Ίμια) ή απειλή χρήσης βίας (Κάσος).
Για την Τουρκία η Ελλάδα και η Κύπρος θεωρούνται χώρες μειωμένης κυριαρχίας στο βαθμό που η κυριαρχία τους συγκρούεται με τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Τουρκίας.
Οι ευσεβείς πόθοι της Αθήνας για λύση του Κυπριακού και οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών από διεθνές δικαστήριο δεν έχουν ρεαλιστική βάση. Η Τουρκία αξιοποιεί το χρόνο της ύφεσης για τη στρατιωτική της ενδυνάμωση και περιμένει τα αποτελέσματα των αμερικανικών εκλογών για να διαπιστώσει, πώς θα πορευθούν οι ΗΠΑ στην περιοχή, για να δράσει ανάλογα. Είναι θέμα γεωπολιτικής συγκυρίας το πότε θα επιλέξει κρίση στο Αιγαίο με κλιμάκωση επί του πεδίου.
Η Αθήνα αντίθετα δεν αξιοποιεί το χρόνο για την ενίσχυση της αποτρεπτικής της ισχύος και δυστυχώς ο χαμένος χρόνος δεν αναπληρώνεται. Οι εξοπλιστικές «φωτοβολίδες» για αεροσκάφη F35 και γαλλικές φρεγάτες αποσκοπούν περισσότερο σε εσωτερική κατανάλωση παρά για να φοβίσουν και να αποτρέψουν την Τουρκία.
Για να επιβιώσει σε μια περιοχή όπου τα σύνορα είναι ρευστά και μεταβαλλόμενα (βλέπε Συρία, Ιράκ, Λιβύη, Καύκασος) και όπου αναδύονται φιλόδοξες αυτοκρατορίες, η χώρα χρειάζεται μακροχρόνιο πρόγραμμα μεταρρύθμισης σε πολλούς τομείς (οικονομία, άμυνα, υποδομές, δημόσια διοίκηση, τεχνολογία, εκπαίδευση) ώστε να αυξήσει την «σκληρή» της ισχύ. Εύθραυστα ή αδύναμα κράτη κινδυνεύουν να καταρρεύσουν από την γεωπολιτική πίεση που αναπόφευκτα θα τους ασκηθεί τα επόμενα χρόνια.
*Ο Αθανάσιος Πλατιάς είναι ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και έχει συγγράψει (με τον Κωνσταντίνο Κολιοπουλο) το βιβλίο Η Τέχνη της Στρατηγικής (Αθήνα: Δίαυλος , 2021)
Ο Αθανάσιος Πλατιάς έχει συγγράψει με τον Κωνσταντίνο Κολιόπουλο την Τέχνη της Στρατηγικής, Αθήνα : Δίαυλος, 2022
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου