Γράφει ο Λουκάς Δ. Συμπεράς
Τον Ιούνιο του 2010, για πρώτη φορά έγινε αναφορά στην ύπαρξη κοιτάσματος με την ονομασία “Λεβιάθαν”. Το κοίτασμα “Λεβιάθαν” περιλαμβάνει κάπου στα 450 δισεκατομμύρια m3 φυσικού αερίου, ενώ προσδιορίζεται 130 χλμ. από τις ακτές του Ισραήλ. Τις πρωτες έρευνες ανέλαβε η εταιρία αμερικανοεβραϊκών συμφερόντων “Noble Energy”, ενώ η εκμετάλλευση του κοιτάσματος αποφασίστηκε να γίνει από κοινού με ισραηλινές εταιρίες.
Αρχές του 2011 και αφού προηγήθηκαν οι προκαταρκτικές έρευνες (γεωτρήσεις στη περιοχή) επιβεβαιώθηκε και επιστημονικά πως το κοίτασμα “Λεβιάθαν” θεωρείται από τα σημαντικότερα κοιτάσματα φυσικού αερίου, ενώ χαρακτηρίστηκε και επισήμως ως η σημαντικότερη ανακάλυψη κοιτάσματος φυσικού αερίου της τελευταίας δεκαετίας.
Η θαλάσσια περιοχή που βρίσκεται το κοίτασμα “Λεβιάθαν” περικλείεται από την Κύπρο, το Ισραήλ, το Λίβανο, τη Συρία, την Αίγυπτο, ενώ και η Τουρκία έχει δείξει σχετικό ενδιαφέρον γιατί ένα μέρος του κοιτάσματος βρίσκεται στη προέκταση των δικών της ακτών, αλλά κυρίως γιατί στη συγκεκριμένη περιοχή προβάλλεται η ΑΟΖ των κατεχόμενων εδαφών της Κύπρου. Από τη πλευρά του ο Λίβανος υπενθυμίζει σε τακτά χρονικά διαστήματα πως το κοίτασμα του “Λεβιάθαν” εκτείνεται και στη δική του περιοχή.
Στα τέλη του 2010 η Κύπρος προχώρησε σε υπογραφή συμφωνίας για οριοθέτηση ΑΟΖ με το Ισραήλ. Οι πρώτες αντιδράσεις ήρθαν από τη Τουρκία που μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών της δήλωσε πως δεν αναγνωρίζει τη συγκεκριμενη συμφωνία. Η απάντηση της Κύπρου ήταν άμεση τονίζοντας πως ζητήματα που αφορούν τη Κυπριακή Δημοκρατία και την άσκηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων δεν αφορούν οποιοδήποτε τρίτο κράτος.
Στα τέλη Ιανουαρίου 2011, η ισραηλινή εταιρία “Delek Group” η οποία συμμετέχει στο κοινοπρακτικό σχήμα της “Noble Energy” που εκμεταλλεύεται το “Λεβιάθαν” όπως και τα κοιτάσματα στο “οικόπεδο 12″ της Κύπρου απέστειλε επιστολή στη Κύπρο με την οποία ζήτησε ακρόαση για την παρουσίαση συνεργασίας όσον αφορά το φυσικό αέριο.
Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Πρόεδρος Δημοκρατίας της χώρας μας, Κάρολος Παπούλιας, χαρακτήρισε τη Κύπρο ως σημαντικό παίκτη στα ενεργειακά δρώμανα της ευρύτερης περιοχής και αφού επικρότησε την απόφαση της Κυπριακής Δημοκρατίας να προχωρήσει σε ανακήρυξη ΑΟΖ και σύναψη συμφωνιών οριοθέτησης με γειτονικές της χώρες, τόνισε πως αν η Ελλάδα δεν έφερε το οικονομικό βάρος της ισορροπίας των εξοπλισμών με τη Τουρκία δεν θα είχε ανάγκη το ΔΝΤ.
Πριν μερικές ημέρες, η κυπριακή εφημερίδα “Φιλελεύθερος” έφερε στο φως της δημοσιότητας την ύπαρξη επιστολής σύμφωνα με την οποία ο αποστολέας και νέος Υπουργός Εξωτερικών του Λιβάνου, Αντάν Μανσούρ, προειδοποίησε το παραλήπτη Γ.Γ του ΟΗΕ να λάβει άμεσα μέτρα μιας και η συμφωνία Κύπρου – Ισραήλ παραβιάζει τη κυριαρχία του Λιβάνου με συνέπεια να είναι ορατό το ενδεχόμενο σύγκρουσης στη περιοχή. Στην επιστολή διευκρίνιζε πως η ισραηλινο-κυπριακή συμφωνία όσον αφορά την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) αποτελεί απειλή γιατί εκτός της παραβίασης της Λιβανικής κυριαρχίας βλάπτει σοβαρά και τα οικονομικά συμφέροντα της χώρας του, αλλά και υποσκάπτει την ασφάλεια στην ευρύτερη περιοχή.
Η Κύπρος και ο Λίβανος έχουν καταλήξει σε συμφωνία για την ΑΟΖ, πριν υπογραφεί η αντίστοιχη συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Ωστόσο, λόγω της αστάθειας που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή η συμφωνία δεν έχει ακόμη εγκριθεί και τυπικά από το Λιβανικό κοινοβούλιο. Το θέμα περιπλέκεται μιας και η συμφωνία που ακολούθησε μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, σύμφωνα πάντα με το δημοσίευμα της κυπριακής εφημερίδας, βασίστηκε και υπογράφηκε “κομμένη” και “ραμμένη” στα συμφωνηθέντα στοιχεία με τη Βηρυτό.
Ανησυχίες…
Πριν μερικούς μήνες δημοσιεύτηκε στο “World Politics Review” ανάλυση του James M. Dorsey που περιγράφει την επικινδυνότητα της κατάστασης και τη συγκρίνει με εκείνη του Περσικού Κόλπου.
Πιο συγκεκριμένα αναφέρει:
Η ύπαρξη κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου στη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου αναμένεται να προκαλέσει ραγδαίες εντάσεις στην ευρύτερη περιοχή. Η Κύπρος, η Τουρκία, ο Λίβανος καθώς και το Ισραήλ αξιώνουν να έχουν συμμετοχή στα νέα “ενεργειακά σύνορα”.
Η κατάσταση είναι περίπλοκη, συγκρίνεται με εκείνη στο Περσικό Κόλπο, και η νέα οικονομική συμμαχία Ισραήλ – Κύπρου εγείρει προϋποθέσεις νέων συγκρούσεων. Ο εντοπισμός κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου σε διεθνή ύδατα προσφέρει οικονομικές ευκαιρίες αλλά συμμετέχουν αρκετοί σε αυτές. Ενώ ήδη το Ισραήλ και ο Λίβανος έχουν προειδοποιήσει σχετικά με τα οικονομικά συμφέροντα τους στη περιοχή που έχουν βρεθεί τα κοιτάσματα, το ίδιο θέμα αποτελεί και casus belli ανάμεσα στη Τουρκία και τη Κύπρο, καθώς και ανάμεσα στις δύο κοινότητες που ζουν εκεί.
Το γεγονός πως η Τουρκία έχει ήδη ανακοινώσει πως ξεκινά έρευνες για πετρέλαιο σε μια περιοχή 288.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ανάμεσα στην νοτιοανατολική τουρκική πόλη Μερσίνα και στις βόρειες ακτές της Κύπρου έχει τροφοδοτήσει ένταση. Η Τουρκία διατηρεί περίπου 40.000 στρατιώτες στο βόρειο τμήμα της Κύπρου μετά την εισβολή της το 1974. Παράλληλα είναι και η μοναδική χώρα που έχει αναγνωρίσει το βόρειο τμήμα της Κύπρου ως “Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειου Κύπρου” (ΤΔΒΚ).
Από την άλλη πλευρά, η διεθνώς αναγνωρισμένη Κυπριακή κυβέρνηση, Δημοκρατία της Κύπρου και μέλος της Ε.Ε, κατηγορεί τη Τουρκία πως ενεργεί σαν τον “νταή” της περιοχής. Οι έρευνες για πετρέλαιο στη περιοχή είναι σημείο τριβής το δύο πλευρών κυρίως τα δύο τελευταία χρόνια και δυσχερένει τις ειρηνευτικές συνομιλίες που γίνονται σχετικά με το Κυπριακό που αποτελεί ένα από τα πλέον δύσλυτα θέματα στο πλανήτη.
Η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή πλευρά έχει κατηγορήσει τη Κύπρο πως διαπραγματεύεται τον ορυκτό πλούτο της περιοχής με το Λίβανο αλλά και με τη Συρία. Το 2007 η Κύπρος υπόγραψε με το Λίβανο ΑΟΖ και οριοθέτησε τα υποθαλάσσια σύνορα, ενώ το ίδιο έκανε με την Αίγυπτο. Παράλληλα έχει υπογράψει Μνημόνιο Συνεργασίας με το Ισραήλ και έχει χαρτογραφήσει τη διαδικασία κοινών ερευνών για κοιτάσματα στη περιοχή.
Το 2007 η Κύπρος “δέσμευσε” περιοχή 20.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων για να ξεκινήσει έρευνες. Τις έρευνες και τις άδειες εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων του Ισραήλ είχε αναλάβει η αμερικανική εταιρεία Νoble Εnergy Ltd που εδρεύσει στο Χιούστον, σε κοινοπραξία με ισραηλινές εταιρείες. Οι εταιρείες ExxonMobil, BP, China National Petroleum Corporation, India’s Oil, και Natural Gas Corporation δεν συμφώνησαν μετά από πίεση που δέχτηκαν από τη τουρκική πλευρά. Η γεώτρηση στο κοίτασμα «Λεβιάθαν» αναμένεται να αρχίσει τελικά στις αρχές του 2011 από την εταιρεία Νoble Εnergy Ltd και, σύμφωνα με τις εταιρείες που εμπλέκονται στο εγχείρημα, θα έχει μεγάλη επιτυχία.
Η Τουρκία έχει προειδοποιήσει ήδη τη Κύπρο και το Λίβανο πως “είναι αποφασισμένη να προστατεύσει τα δικαιώματά και τα συμφέροντα της στη περιοχή”. Πέρα αυτού έχει καταστήσει σαφές με τις κινήσεις της ότι δεν προτίθεται να μείνει γενικότερα εκτός του ενεργειακού παιχνιδιού που αναπτύσσεται στην περιοχή. Τούρκοι αξιωματούχοι πιστεύουν πως τελικά ο Λίβανος και η Κύπρος θα ακούσουν την προειδοποίηση της Άγκυρας και θα ξεκινήσουν έρευνες σύντομα.
Ο Λίβανος έχει εξωτερικό χρέος 50 δις δολάρια, και θεωρεί σαν ευκαιρία την ύπαρξη κοιτασμάτων στη περιοχή. Παράλληλα κατηγορεί το Ισραήλ πως προτείθεται να εκμεταλλευτεί κοιτάσματα που ανήκουν στα χωρικά του ύδατα. Το Ισραήλ αρνείται τον ισχυρισμό και παραδέχεται πως επενδύει στη συνεργασία του με τη Κύπρο στο κοίτασμα του “Λεβιάθαν”. Το “Λεβιάθαν” είναι το μεγαλύτερο από τα κοιτάσματα που υπάρχουν στη περιοχή, και η εκτίμηση είναι πως περιλαμβάνει 16 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου, αξίας πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Τα κοιτάσματα βρίσκονται σε διεθνή ύδατα και πιο συγκεκριμένα στα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου. Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο το Ισραήλ και η Κύπρος έχουν το δικαίωμα να υπογράψουν ΑΟΖ που θα εκτείνεται 200 ναυτικά μίλια πέραν των θαλασσίων συνόρων τους, αλλά μέχρι στιγμής δεν τον έχουν πράξει.
Η Υπουργός Υπομοδών του Ισραήλ, Uzi Landau, έχει προειδοποιήσει ότι το Ισραήλ “δεν θα διστάσει να κάνει χρήση βίας” για να προστατεύσει τα δικαιώματά του.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Το Μάιο 2011, σε συνέδριο για τις νέες τεχνολογίες εξόρυξης υδρογονανθράκων, που πραγματοποιήθηκε στο Τέξας, η Κύπρος αναδείχθηκε σε μείζονος σημασίας ενεργειακός εταίρος των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο διευθύνων σύμβουλος των αμερικανικών συμφερόντων Noble Energy, Τέρι Γκέρχαρτ, υπογράμμισε πως «η Κύπρος θα καταστεί ο ενεργειακός κόμβος της Μεσογείου», σημειώνοντας στη συνέχεια πως «από τη χώρα αυτή θα μπορούσε να ξεκινήσει η νέα ενεργειακή επανάσταση».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου