Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων ακολουθούσε το ελληνικό σεληνιακό ημερολόγιο σύμφωνα με νέα μελέτη

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τεχνικές που αναπτύχθηκαν για τη μελέτη των βαρυτικών κυμάτων για να αναλύσουν την τοποθέτηση των οπών στον περίφημο "ημερολογιακό δακτύλιο" του Mηχανισμού των Αντικυθήρων, που απεικονίζεται παραπάνω. Διαπίστωσαν ότι ο δακτύλιος είχε πιθανότατα 354 οπές και όχι 365. [Credit: LOUISA GOULIAMAKI / Stringer via Getty Images]

Οι ερευνητές πίστευαν μέχρι σήμερα ότι ο ημερολογιακός δακτύλιος του Μηχανισμού των Αντικυθήρων παρακολουθούσε το αρχαίο αιγυπτιακό ημερολόγιο, αλλά μία νέα έρευνα δείχνει ότι παρακολουθούσε το ελληνικό σεληνιακό ημερολόγιο.

Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, που βρέθηκε από σφουγγαράδες στα ανοιχτά του ελληνικού νησιού των Αντικυθήρων το 1901, δημιουργήθηκε πριν από περίπου 2.200 χρόνια. Η συσκευή, η οποία περιέχει χάλκινα γρανάζια, έχει χαρακτηριστεί ως ο αρχαιότερος υπολογιστής στον κόσμο. 

Ένα κομμάτι του μηχανισμού, γνωστό ως "ημερολογιακός δακτύλιος", χρησιμοποιήθηκε για την παρακολούθηση των ημερών του έτους, με μία οπή να αντιστοιχεί ανά ημέρα. Αν και το δαχτυλίδι ήταν γνωστό εδώ και αρκετό καιρό, έχει διατηρηθεί μόνο εν μέρει, οπότε δεν είναι σαφές πόσες ημέρες προοριζόταν να παρακολουθεί. 

Το 2020, μια ομάδα με επικεφαλής τον ανεξάρτητο ερευνητή Chris Budiselic χρησιμοποίησε νέες εικόνες ακτίνων Χ της συσκευής, σε συνδυασμό με μετρήσεις και μαθηματική ανάλυση, για να διαπιστώσει ότι ο μηχανισμός πιθανότατα δεν κάλυπτε ένα πλήρες ηλιακό ημερολογιακό έτος, αλλά μάλλον 354 ημέρες, όπως θα χρησιμοποιούνταν σε ένα σεληνιακό ημερολόγιο.

Την Πέμπτη (27 Ιουνίου), μια άλλη δημοσίευση στο The Horological Journal κατέληξε σε παρόμοιο αποτέλεσμα. Μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης χρησιμοποίησε στατιστικές τεχνικές για την ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων - κυματισμούς στο χωροχρόνο που παράγονται από τις συγκρούσεις ογκωδών ουράνιων αντικειμένων, όπως οι μαύρες τρύπες. Αυτές οι στατιστικές μέθοδοι είναι αρκετά ευαίσθητες ώστε να ανιχνεύουν τα αμυδρά σήματα από ένα δυνητικά πολύ θορυβώδες υπόβαθρο. 

Όταν οι ερευνητές εκπαίδευσαν την ισχυρή στατιστική τεχνική στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, μπόρεσαν να χρησιμοποιήσουν τη θέση των γνωστών οπών, καθώς και τον πιθανό τρόπο με τον οποίο τα θραύσματα του μηχανισμού ταιριάζουν μεταξύ τους, για να συμπεράνουν τον αριθμό και την τοποθέτηση των χαμένων οπών. Τελικά διαπίστωσαν ότι ο μηχανισμός είχε πιθανότατα 354 ή 355 οπές. Αυτό σήμαινε ότι πιθανότατα ακολουθούσε το σεληνιακό ημερολόγιο των 354 ημερών που χρησιμοποιούσαν στην Ελλάδα εκείνη την εποχή και όχι το ημερολόγιο των 365 ημερών που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι. 

Αρχικά, είχε θεωρηθεί ότι μπορεί να χρησιμοποιούσε το αιγυπτιακό ηλιακό ημερολόγιο των 365 ημερών, καθώς είναι πιο ακριβές από το σεληνιακό ημερολόγιο των 354 ημερών. 

Το κύριο τμήμα του μηχανισμού. [Credit: Marsyas / Wikimedia Commons]

«Τα αποτελέσματα της ομάδας της Γλασκώβης παρέχουν νέες αποδείξεις ότι ένα από τα στοιχεία του Μηχανισμού των Αντικυθήρων χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα για την παρακολούθηση του ελληνικού σεληνιακού έτους», ανέφεραν οι ερευνητές σε ανακοίνωση του πανεπιστημίου. 

Η ομάδα εντυπωσιάστηκε από την προσοχή των δημιουργών της συσκευής στη λεπτομέρεια. 

«Η ακρίβεια της τοποθέτησης των οπών θα απαιτούσε εξαιρετικά ακριβείς τεχνικές μέτρησης και ένα απίστευτα σταθερό χέρι για να τις τρυπήσει», δήλωσε στην ανακοίνωση ο συν-συγγραφέας της μελέτης Graham Woan, καθηγητής αστροφυσικής στο Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης. «Είναι μια ωραία συμμετρία το γεγονός ότι έχουμε προσαρμόσει τις τεχνικές που χρησιμοποιούμε για να μελετήσουμε το σύμπαν σήμερα για να κατανοήσουμε περισσότερα για έναν μηχανισμό που βοήθησε τους ανθρώπους να παρακολουθούν τον ουρανό πριν από σχεδόν δύο χιλιετίες». 

Η συνδυασμένη ανάλυση των Woan και Bayley, έδειξε ότι οι οπές είχαν ανοιχθεί με εξαιρετική ακρίβεια, με μέση ακτινική διακύμανση μόνο 0,028 mm μεταξύ της κάθε οπής, τονίζοντας την απίστευτη δεξιοτεχνία των Ελλήνων τεχνιτών.

Ο Andrew Thoeni, συν-συγγραφέας της δημοσίευσης για το 2020, εξήρε τη νέα έρευνα. «Είμαστε πολύ χαρούμενοι που περισσότεροι μελετητές αποδέχονται και επικυρώνουν πλέον τα ευρήματά μας», δήλωσε ο Thoeni στο Live Science. 

Ο Διομήδης Σπινέλλης, καθηγητής μηχανικής λογισμικού στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο οποίος έχει ερευνήσει τον μηχανισμό αλλά δεν συμμετείχε σε καμία από τις δύο εργασίες, ήταν επίσης εντυπωσιασμένος από τη νέα εργασία. 

«Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ένα δώρο που συνεχίζει να δίνει», δήλωσε ο Σπινέλλης στο Live Science. «Παρά τη σοβαρή διάβρωση και τα πολλά στοιχεία που λείπουν, η εφαρμογή όλο και πιο εξελιγμένων τεχνολογιών και η καινοτόμος διεπιστημονική ανάλυση συνεχίζει να παρέχει εντυπωσιακές πληροφορίες για αυτό το αξιοσημείωτο τεχνούργημα». 

Διαβάστε εδώ τη σχετική επιστημονική δημοσίευση.

Πηγή: Live Science