Ο πόλεμος στη μέση Ανατολή συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Η πρωτοβουλία των κινήσεων έχει περάσει στην ισραηλινή πλευρά. Μετά την εξουδετέρωση του συνόλου της ηγεσίας της λιβανέζικης ένοπλης σιιτικής οργάνωσης Χεζμπολάχ, με τελευταίο θέμα τον γενικό γραμματέα, σεΐχη Χασάν Νασράλα, το μέγα ερώτημα είναι αν το Ιράν και οι σύμμαχοί του θα επιχειρήσουν να αντιστρέψουν την εξαιρετικά δυσμενή, επικοινωνιακά και ουσιαστικά κατάσταση που έχει δημιουργηθεί παραμένοντας στην σκάλα της κλιμάκωσης.
Του Ζαχαρία Μίχα*
(Διευθυντής Μελετών στο Ινστιτούτο Αναλύσεων Ασφάλειας και Άμυνας – ΙΑΑΑ/ISDA)
Εναλλακτικά, η Ισλαμική Δημοκρατία θα αποδειχθεί την κατάσταση και επιχειρήσει να προσαρμοστεί στα τετελεσμένα. Δηλαδή, ότι τα πλήγματα ήταν τόσο ισχυρά που έχουν πλέον αλλάξει τους κανόνες του «παιγνίου». Μπρος γκρεμός και πίσω ρέμα. Διότι αυτό θα οδηγούσε, πιθανότατα, σε ισχυρές εσωτερικές αναταράξεις. Η καθεστωτική αλλαγή στο Ιράν, πάντα αποτελούσε ζητούμενο για Ουάσινγκτον και Ιερουσαλήμ. Μήπως, λοιπόν, εάν διαφανεί τέτοια προοπτική, η κατάσταση εκτραχυνθεί περαιτέρω…
Κοιτώντας εκ των υστέρων τις εξελίξεις τις οποίες πυροδότησε η εισβολή της Χαμάς σε ισραηλινό έδαφος, στις 7 Οκτωβρίου 2023, θα μπορούσε -σε αυτό το χρονικό σημείο- να εικάσει, ότι εάν η ηγεσία της μπορούσε να προβλέψει όσα θα ακολουθήσουν, είτε δεν θα είχε αποφασίσει την επιχείρηση, είτε θα την είχε διεξάγει με διαφορετικό τρόπο. Η εισβολή που κατέληξε σε πρωτοφανές αιματοκύλισμα και την αιχμαλωσία Ισραηλινών πολιτών από την ισλαμική οργάνωση με έδρα τη Λωρίδα της Γάζας, κατέστρεψε την αποτρεπτική αξιοπιστία των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων. Την ίδια στιγμή όμως, δεν άφηνε κανένα περιθώριο να μην επιχειρηθεί η αποκατάστασή της και μάλιστα έναντι οποιουδήποτε τιμήματος.
«Εάν γνώριζα, δεν…»
Η εικασία αυτή καθίσταται εύλογη και έχοντας κατά νου την παραδοχή του -μακαρίτη όπως ανακοίνωσε η οργάνωση- Χασάν Νασράλα μετά τον πόλεμο του 2006 στον Λίβανο. Σε τηλεοπτική συνέντευξη είχε δηλώσει πως εάν μπορούσε να φανταστεί όσα επακολούθησαν, «κατηγορηματικά δεν θα είχε δώσει το πράσινο φως». Ασχέτως του πως εξελίχθηκαν τα πράγματα, καθώς δεν ήταν και η πιο πετυχημένη πολεμική εμπλοκή των Ισραηλινών στην ιστορία τους. Η παραδοχή αυτή, πιθανότατα συνέβαλλε στη στρατηγική που ξετυλίγουν στη σημερινή κρίση οι Ισραηλινοί.
Η αναφορά εκείνη, τότε, θα μπορούσε να αποτελεί προς το Ισραήλ, ότι η Χεζμπολάχ, υπό την ηγεσία του, επιθυμούσε την ύπαρξη κάποιων ορίων στην αντιπαράθεση, πέραν της βιτριολικής ρητορικής. Δεν είναι και λίγοι οι αναλυτές που έχουν υποστηρίξει, ότι το Ισραήλ γνώριζε που βρισκόταν ο Νασράλα, όμως σκοπίμως δεν προχωρούσε στην εξουδετέρωσή του. Εκ των υστέρων μπορούμε να εικάσουμε, ότι εάν αυτό γινόταν με κάποια μικρότερη αφορμή, απλά θα τον αντικαθιστούσε η Τεχεράνη και συν τω χρόνω η κατάσταση θα επανερχόταν στο γνωστό συγκρουσιακό μοτίβο.
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, λίγο μετά την ομιλία στον ΟΗΕ, φέρεται να δίδει το πράσινο φως για την εξουδετέρωση της ηγεσίας της Χεζμπολάχ
Ο τρόπος που έγινε τώρα η εξουδετέρωση της ηγεσίας της οργάνωσης, αποτελεί επίδειξη ισχύος και απόδειξη της απόπειρας να «ξεριζωθεί» η οργάνωση, ή τουλάχιστον να περάσει πολύς χρόνος μέχρι να ανακάμψει. Το βέβαιο είναι πως για ένα προβλεπτό χρονικό διάστημα, οποιαδήποτε ενέργεια του «σπόνσορα», του Ιράν, προς αυτή την κατεύθυνση, θα αντιμετωπίζεται με «σκληρή» στρατιωτική ισχύ.
Εξάλλου, το Ισραήλ αποφάσισε να αγνοήσει το σκληρό επικοινωνιακό κόστος που άρχισε να καταβάλει μετά το πρώτο διάστημα των επιχειρήσεων στη Γάζα και αποφάσισε να τα παίξει όλα για όλα. Αυτό δεν είχε συμβεί σε προηγούμενους γύρους της αντιπαράθεσης με τους αντιπάλους του.
Επανερχόμενη στην ιδιότυπη «σχέση» του Νασράλα με τους Ισραηλινούς, μπορεί πλέον εύλογα να υποστηριχτεί ότι η σφοδρότητα της επίθεσης στις 7 Οκτωβρίου 2023 και η εσπευσμένη είσοδος στο κάδρο της Χεζμπολάχ μια μέρα αργότερα, δεν άφηνε περιθώρια στο εβραϊκό κράτος, καθώς βρισκόταν αντιμέτωπο με την κατάρρευση της αποτροπής του (deterrence), απέναντι στους αντιπάλους του. Εάν η ενέργεια αυτή έμενε αναπάντητη και μάλιστα με πολύ πειστικό τρόπο, τέτοιον που να μην επιδέχεται «εναλλακτικών ερμηνειών», θα κινδύνευε να παροξύνει την επιθετικότητα των αντιπάλων του.
Παρότι το πλήγμα σε κτίριο του ιρανικού προξενείου στη Συρία και η δολοφονία του υψηλόβαθμου πολιτικού στελέχους της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε στην Τεχεράνη, προκάλεσε την χωρίς προηγούμενο απάντηση από την πλευρά του Ιράν με την εξαπόλυση εκατοντάδων μη επανδρωμένων οχημάτων αυτοκτονίας και βαλλιστικών πυραύλων, το Ισραήλ κατόρθωσε με τη βοήθεια των συμμάχων του, κυρίως των Ηνωμένων Πολιτειών, να ξεπεράσει το πρόβλημα σχεδόν χωρίς «γρατζουνιά».
Σκάλα κλιμάκωσης
Κάπου εκεί, όλα δείχνουν ότι εξαντλήθηκε η διάθεση ή και η δυνατότητα των Ιρανών να ακολουθήσουν το Ισραήλ στη σκάλα της κλιμάκωσης (escalation ladder). Η επιμονή όμως της Χεζμπολάχ να εξαπολύει πυραύλους στο βόρειο Ισραήλ, οδηγώντας δεκάδες χιλιάδες πολιτών να αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους και τα εσωτερικά πολιτικά ζητήματα στο Ισραήλ, δεν άφηναν το παραμικρό περιθώριο στην ηγεσία της χώρας να κάνει πίσω, καθώς βρισκόταν σε πίεση και από το εσωτερικό.
Για τους λόγους αυτούς δεν αποδέχθηκε διάφορες προτάσεις για εκεχειρία και απόπειρα έναρξης κάποιας πολιτικής διαδικασίας, με στόχο τη σταδιακή αποκλιμάκωση και τον τερματισμό της ένοπλης σύγκρουσης. Παγκόσμια εντύπωση προκαλεί η επιδεικτική αποφυγή ενημέρωσης των ΗΠΑ για τις επιχειρήσεις. Αυτό γινόταν αποκλειστικά και μόνο λίγα λεπτά πριν την έναρξή τους, ή ακόμα και ενώ είχαν ήδη ξεκινήσει.
Το εβραϊκό κράτος απέδειξε ότι ήταν διατεθειμένο να πάρει όλα τα ρίσκα, εκτιμώντας -ορθά όπως αποδεικνύεται μέχρι στιγμής- ότι ακόμα και η ευρισκόμενη σε προεκλογική περίοδο Ουάσινγκτον, δεν είχε το παραμικρό περιθώριο να εγκαταλείψει το Ισραήλ. Οι Αμερικανοί «κατάπιαν» το πικρό διπλωματικό χάπι, περιοριζόμενοι να ξεκαθαρίζουν προς κάθε κατεύθυνση, ότι η δική τους στρατιωτική παρέμβαση θα είχε μόνο αμυντικό χαρακτήρα.
Ακόμα και αυτό όμως ενίσχυε την πολεμική στρατηγική του Ισραήλ, στο μέτρο που συνέβαλλε στην αποτροπή ενδεχόμενων σχεδιασμών των αντιπάλων του να εξαπολύσουν νέες επιθέσεις. Σημαντικός παράγοντας για την τελική απόφαση, αυτονόητα είναι η πιθανότητα επιτυχίας της…
Όπως αποδεικνύεται εκ των υστέρων και παρά την μνημειώδη αποτυχία των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ να αξιοποιήσουν οποιαδήποτε πληροφορία ή ένδειξη που θα απέτρεπε την 7η Οκτωβρίου, οι ίδιες υπηρεσίες είχαν κάνει πολύ καλή δουλειά, έχοντας διεισδύσει σε μεγάλο βάθος στην ηγετική πυραμίδα της Χεζμπολάχ. Εκεί στηρίχθηκε η επιχείρηση «αποκεφαλισμού» της οργάνωσης, όταν αποφασίστηκε η εξαπόλυση ολοκληρωτικού πολέμου εναντίον της.
Οι επιπτώσεις όσων βλέπουμε να συμβαίνουν με επίκεντρο τον Λίβανο, θα είναι πολλαπλές και μακροχρόνιες. Την τρομακτική ανασφάλεια και καχυποψία που έσπειρε στο εσωτερικό της Χεζμπολάχ η πετυχημένη επιχείρηση ταυτόχρονης έκρηξης βομβητών και ασυρμάτων, η οποία οδηγούσε αυτομάτως στο συμπέρασμα της εκτεταμένης διάβρωσης από τον εχθρό, ακολουθεί η απελπισμένη προσπάθεια φυσικής επιβίωσης, όχι η πρόταξη οποιασδήποτε αντίστασης. Ο σώζων εαυτόν σωθήτω…
Όλα αλλάζουν, ποιοι θα πληγούν;
Τι πρόκειται να συμβεί όμως από εδώ και πέρα; Είναι δύσκολο να το φανταστεί κανείς. Το σίγουρο είναι ότι η επόμενη μέρα δεν θα είναι ίδια. Και μάλιστα όχι μόνο στη Μέση Ανατολή, αλλά στον πλανήτη ολόκληρο. Όμως, το ότι κάποια στιγμή θα υπάρξει αντίδραση σε όσα αλλάζουν βίαια μέσω της ισραηλινής πολιτικής και δράσης, θα πρέπει να θεωρηθεί επίσης νομοτελειακό. Όσο και να ισχύει το ότι δεν είναι εύκολο να ξεριζωθούν οργανώσεις όπως η Χεζμπολάχ και η Χαμάς από τις κοινωνίες, άλλο τόσο είναι βέβαια και η χρησιμότητα τέτοιων οργανώσεων δεν περιορίζεται μόνο στο Ιράν.
Όσα βλέπουμε, συμβαίνουν σε μια εποχή όπου η δυτική δυνατότητα καθορισμού των παγκοσμίων εξελίξεων… δεν πείθει. Αυτό είναι ένα δεδομένο που δεν είναι σαφές εάν λαμβάνεται προσεκτικά υπόψη στη χάραξη της μακροπρόθεσμης ισραηλινής στρατηγικής.
Σε περιφερειακό επίπεδο, ισχύει ασφαλώς ότι η συνολική σφοδρότητα του πλήγματος θα συμβάλει καθοριστικά στη χρονική επέκταση του διαστήματος ειρήνης -υπό την έννοια της απουσίας πολέμου- μέχρι τον επόμενο γύρο της σύγκρουσης. Αυτό όμως δεν θα επιλύσει το πρόβλημα, εκτός κι αν προκύψουν απρόσμενες και εξίσου ανατρεπτικές με όσα ξέραμε μέχρι σήμερα εξελίξεις.
Όμως, αυτή η «αγορά» χρόνου από τους Ισραηλινούς, ήταν σε όλους τους πολέμους το κεντρικό ζητούμενο. Βελτίωση της οικονομίας και προσαρμογής του στρατιωτικού «εργαλείου» στις νέες καταστάσεις. Όταν όμως τα πάντα γύρω αλλάζουν και μάλιστα σε πλανητικό επίπεδο, είναι λογικό κανείς να αναρωτιέται, εάν και αυτό το «δεδομένο» δεκαετιών θα τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου