ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΤΑ ΠΥΡΗΝΙΚΑ μετά από την Ουκρανία και η Τουρκία ήδη “τρέχει” γοργά…

Μια από τις αρνητικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία είναι η αποδυνάμωση του καθεστώτος για την μη διασπορά των πυρηνικών όπλων. Η γεωπολιτική αστάθεια αύξησε τα κίνητρα απόκτησης πυρηνικών όπλων από χώρες με πυρηνικές φιλοδοξίες, ενώ ταυτόχρονα μειώθηκαν τα αντικίνητρα αφού οι μεγάλες πυρηνικές δυνάμεις που συνεργάζονταν για τον έλεγχο της διασποράς των πυρηνικών όπλων βρίσκονται σε αντιπαράθεση μεταξύ τους.

Γράφει ο Αθανάσιος Πλατιάς
(Καθηγητής Στρατηγικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
ΠΗΓΗ: Εφημερίδα “Τα ΝΕΑ”

Ένα σημαντικό εργαλείο περιορισμού της διασποράς των πυρηνικών όπλων ήταν οι “εγγυήσεις

ασφαλείας” που έδιναν οι “κατέχοντες” πυρηνικά όπλα σε “μη κατέχοντες” ώστε να αποτρέψουν πυρηνικοποιήσεις. Τέτοιες εγγυήσεις δόθηκαν το 1994 από Ρωσία, ΗΠΑ, Βρετανία στην Ουκρανία για να απεμπολήσει το πυρηνικό οπλοστάσιο που κληρονόμησε από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Οι εγγυήσεις αυτές αποδείχθηκαν κενές περιεχομένου και οι Ουκρανοί έχουν μετανιώσει για την τότε απόφαση τους.

Άσχημο τέλος είχαν επίσης ηγεσίες που απεμπόλησαν τα πυρηνικά προγράμματα των χωρών τους, όπως έκαναν οι Σαντάμ Χουσεΐν και Καντάφι. Αντίθετα, καθεστώτα, όπως αυτό της Βορείου Κορέας και του Ιράν, που διατήρησαν τα πυρηνικά τους προγράμματα φαίνεται να μακροημερεύουν. Τα παθήματα αυτά έγιναν μαθήματα για τις ηγεσίες χωρών με πυρηνικές “ανησυχίες”, όπως η Τουρκία. Όπως δήλωσε ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν “αν έχεις πυρηνικά όπλα δεν μπορούν να σε πειράξουν”.

Η Τουρκία, παρότι είναι μέρος ενός πλέγματος συμφωνιών για την μη διασπορά των πυρηνικών όπλων, δεν κρύβει την αντίθεσή της με τις ρυθμίσεις των συμφωνιών αυτών τις οποίες θεωρεί άδικες. Όπως επισήμανε τον Σεπτέμβριο του 2019 ο Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν “ορισμένες χώρες έχουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές ενώ εμείς δεν έχουμε. Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό από εμάς”. Η Τουρκία δεν μένει μόνο στα λόγια, αλλά επιδίδεται στα αναγκαία έργα υποδομής που απαιτούνται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων σε εύλογο χρονικό διάστημα, εάν αυτό απαιτηθεί από την γεωπολιτική συγκυρία.

Πρώτον, κάτω από την ομπρέλα ενός φιλόδοξου προγράμματος πυρηνικής ενέργειας με την Ρωσία εκπαιδεύει εκεί στρατιές πυρηνικών επιστημόνων (αντίστοιχου μεγέθους με το Ιράν και την Βόρειο Κορέα).

Δεύτερον, έχει επιδοθεί στην απόκτηση τεχνογνωσίας και μέσων ώστε να καλύψει αυτόνομα όλο το φάσμα του κύκλου πυρηνικών καυσίμων (nuclear fuel cycle) από την εξόρυξη ουρανίου μέχρι τον εμπλουτισμό του ουρανίου (enrichment) που, ως γνωστόν, χρησιμοποιείται ως σχάσιμο υλικό σε πυρηνικά όπλα.

Τρίτον, διατηρεί στενή στρατιωτική συνεργασία με το Πακιστάν, με το οποίο έχει ιστορικό “σκοτεινών” πυρηνικών συναλλαγών. Την δεκαετία του 1980 διευκόλυνε το Πακιστάν στην απόκτηση απαγορευμένου υλικού αναγκαίου για το πυρηνικό του πρόγραμμα, ενώ ο αρχιτέκτονας του πακιστανικού πυρηνικού προγράμματος Χαν ανταπέδωσε αργότερα την εξυπηρέτηση προσφέροντας στην Τουρκία τεχνογνωσία και, όπως φημολογείται, συσκευές φυγοκέντρισης εμπλουτισμού ουρανίου. Το δίκτυο “μαύρης αγοράς” του Χαν, όπου συμμετείχαν τουρκικές εταιρίες, έκανε αντίστοιχες πυρηνικές συναλλαγές με Βόρειο Κορέα, Ιράν και Λιβύη.

Τέταρτον, η Τουρκία έχει επιδοθεί σε ένα πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων μέσου βεληνεκούς ως αναγκαίο συμπλήρωμα του πυρηνικού της προγράμματος, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα διανομής πυρηνικών κεφαλών.

Η στρατηγική της υπολανθάνουσας πυρηνικοποίησης που ακολουθεί η Τουρκία έχει πολλαπλούς στόχους:
1. Εξισορρόπηση του Ισραήλ, του οποίου το πυρηνικό οπλοστάσιο έχει βρεθεί συχνά στο στόχαστρο του Ερντογάν.
2. Αντιστάθμιση κινδύνου από τα εκκολαπτόμενα πυρηνικά προγράμματα του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας.
3. Εξασφάλιση στρατηγικής αυτονομίας από τις ΗΠΑ.
4. Εκβιασμό αντιπάλων. Ήδη ο Ερντογάν απείλησε πριν λίγες μέρες την Ελλάδα με πλήγματα βαλλιστικών πυραύλων, “εάν δεν μείνει ήρεμη”.
5. Παροχή προστασίας στα κράτη- δορυφόρους της εκκολαπτόμενης τουρκικής αυτοκρατορίας στον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, τα Βαλκάνια και την Αφρική.

ΠΗΓΗ defence-point