Οι επιπτώσεις είναι απρόβλεπτες και αυτή τη στιγμή έχει «παγώσει» η ειρηνευτική διαδικασία με την εμπλοκή Αμερικανών, Αιγυπτίων, Καταριανών, Ισραηλινών και του πολιτικού διευθυντηρίου της Χαμάς, που εδρεύει στην Ντόχα.
Σε ευρύτερη βάση και με ανοικτά όλα τα ενδεχόμενα, επανέρχεται στο προσκήνιο το ερώτημα αν μπορεί να ηττηθεί η Χαμάς.
Ανέφικτο
Από την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ στο νότιο τμήμα της χώρας στις 7 Οκτωβρίου και τον καταστροφικό πόλεμο που ξεκίνησε το Ισραήλ ως απάντηση, η κοινή θέση είναι ότι η Χαμάς δεν μπορεί να εξαλειφθεί, καθώς οι ιδεολογίες δεν μπορούν να νικηθούν… στρατιωτικά. Συνήθως μάλιστα η στρατιωτική επέμβαση επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα, τη ριζοσπαστικοποίηση μίας νέας γενιάς Παλαιστινίων, ιδιαίτερα στη Γάζα.
Λέγεται ότι «οι σφαίρες δεν μπορούν να νικήσουν τις ιδέες». Τέτοια συνθήματα είναι συζητήσιμα και «πιασάρικα». Είναι όμως και παραπλανητικά. Οι ιδεολογίες σπάνια εξαφανίζονται.
Υπάρχουν λίγες περιπτώσεις (αν υπάρχουν) όπου μία ιδεολογία εξαλείφεται εντελώς στρατιωτικά. Οι ναζί, η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) στη Μεσοποταμία και τα «παρακλάδια» του στην Αφρική αντιμετώπισαν συντριπτική στρατιωτική ήττα και απαξιώθηκαν ηθικά, αλλά κανένα δεν εξαλείφθηκε. Πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που πιστεύουν σε τέτοιες αποτρόπαιες ιδεολογίες και πάντα θα υπάρχουν περιστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν στην αναζωπύρωσή τους.
Τέτοιες διαχρονικές ακραίες ιδεολογίες και οργανώσεις (συμπεριλαμβανομένης της Χαμάς) μπορούν να ηττηθούν ως ένα βαθμό, ώστε να μετατραπούν από μείζονες απειλές σε περιθωριακούς παράγοντες, πάντα επικίνδυνους ωστόσο. Αυτό που κάνει τη Χαμάς και παρόμοιες μαχητικές οργανώσεις αποτελεσματικές δεν είναι μόνο η ιδεολογία τους αλλά η ικανότητά τους να ενεργούν. Για τη Χαμάς, η ικανότητά της να χρησιμοποιεί βία ήταν το «κλειδί» για να τη βοηθήσει να οικοδομήσει πολιτική εξουσία.
Πίσω στη δεκαετία του 1990, η δημοτικότητα της Χαμάς ήταν στο ναδίρ, καθώς οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι πίστευαν ότι η απελευθέρωση μπορούσε να επιτευχθεί με ειρηνικά και διπλωματικά μέσα. Η χρήση βίας εκτροχίασε αυτή την ιδέα και καθιέρωσε τη Χαμάς ως πολιτική εναλλακτική λύση. Εκτοτε, η χρήση βίας ήταν και είναι αναπόσπαστο μέρος της στρατηγικής της Χαμάς.
Η χρήση πολιτικών ή οικονομικών κινήτρων έχει επανειλημμένα αποτύχει να… αλλάξει τη Χαμάς, για τον απλούστατο λόγο ότι η ικανότητά της να χρησιμοποιεί βία έχει αποδειχθεί αποτελεσματικός τρόπος για να επιτύχει τους στόχους της. Ενα από τα μαθήματα της 7ης Οκτωβρίου 2023 είναι ότι ενώ η Χαμάς διατηρεί τις στρατιωτικές της ικανότητες, παραμένει ικανή να αποτελεί πολιτικό παράγοντα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι μεγάλο το πολιτικό κόστος από τον πόλεμο. Η υπερβολική χρήση βίας και ο περιορισμός της ανθρωπιστικής πρόσβασης θα αφήσουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους.
Οποιεσδήποτε ψευδαισθήσεις ότι η παλαιστινιακή και η ισραηλινή κοινωνία θα μπορούν να χτίσουν αίσθημα εμπιστοσύνης θα πρέπει να ξεπεραστούν.
Αυτό δεν σημαίνει, βέβαια, ότι δεν μπορεί να επιτευχθεί τελικά λύση δύο κρατών, με τη λύση βέβαια να βασίζεται στον διαχωρισμό και όχι στη συνεργασία.
Τι γίνεται μετά
Το ερώτημα, λοιπόν, δεν είναι αν είναι απαραίτητα τα στρατιωτικά μέσα για να επικρατήσει το Ισραήλ της Χαμάς, αλλά τι γίνεται μετά.
Εδώ, η Ιστορία εμφανίζει δύο μοντέλα. Το ένα, το οποίο ακούγεται συχνά αυτές τις μέρες, εξετάζει παραδείγματα όπως το Ιράκ ή ακόμα και τα διάφορα κεφάλαια της ισραηλινοπαλαιστινιακής σύγκρουσης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο πόλεμος οδηγεί μόνο σε ριζοσπαστικοποίηση.
Ωστόσο, υπάρχει ένα άλλο μοντέλο στο οποίο τα έθνη προχωρούν πέρα από τον πόλεμο και ξαναχτίζουν επιτυχημένα σταθερό μέλλον. Παραδείγματα περιλαμβάνουν τη Γερμανία, την Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα, το Βιετνάμ και τη Ρουάντα. Αν και καμία αναλογία δεν είναι τέλεια και ενώ κανένα από αυτά τα παραδείγματα δεν είναι χωρίς μειονεκτήματα και κενά, υπάρχει ένα θεμελιώδες κοινό σε κάθε μοντέλο.
Στο Ιράκ, το τέλος του πολέμου έφερε κακές πολιτικές, που προκάλεσαν περισσότερη δυστυχία, πόνο και δυσλειτουργία. Με την αστάθεια, τη διαφθορά και το κενό διακυβέρνησης που ακολούθησε την εισβολή των ΗΠΑ, δεν αποτελεί έκπληξη που επικράτησε η ριζοσπαστικοποίηση και ότι ορισμένοι Ιρακινοί, ιδιαίτερα οι νέοι που δεν γνώριζαν τη ζωή υπό τον Σαντάμ, λαχταρούν τώρα ένα φαντασιακό παρελθόν του κόμματος Μπάαθ.
Στο άλλο μοντέλο, δημιουργείται μια ελπιδοφόρα εναλλακτική και ο θυμός δίνει τη θέση του στην ελπίδα. Με τις εθνικές ενέργειες να επικεντρώνονται στην οικοδόμηση ενός μέλλοντος, τα παράπονα του παρελθόντος μπαίνουν στο πίσω μέρος. Οι παλιές ιδεολογίες και τα παράπονα δεν εξαφανίζονται, αλλά ούτε και ορίζουν το μέλλον. Στην περίπτωση των Παλαιστινίων, θα υπάρχουν πάντα αυτοί που υποστηρίζουν τη Χαμάς ή κάτι παρόμοιο ιδεολογικά. Οι ισλαμιστές είναι χαρακτηριστικό της αραβικής πολιτικής. Απλώς ρωτήστε όλες εκείνες τις αραβικές χώρες που πέρασαν τον περασμένο αιώνα προσπαθώντας να ξεριζώσουν τη σκληροπυρηνική Μουσουλμανική Αδελφότητα. Ωστόσο, βίαιοι εξτρεμιστές υπάρχουν σε κάθε κοινωνία. Αυτό απαιτεί συνεχή ασφάλεια, πληροφορίες και (σε ακραίες περιπτώσεις) στρατιωτική δράση.
Η ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΗ
Η Χαμάς δεν γίνεται να εξαλειφθεί
Η ερώτηση του εκατομμυρίου είναι αν είναι εφικτό να εξαλειφθεί πλήρως η Χαμάς. Η απάντηση είναι ένα κατηγορηματικό όχι. Αλλά ένας εφικτός στόχος είναι να μετατραπεί σε ένα περιθωριακό φαινόμενο, ικανό μόνο να προκαλέσει περιστασιακή βία, όχι να αλλάξει το πολιτικό τοπίο και το τοπίο ασφαλείας. Ωστόσο, επειδή ένας τέτοιος στόχος είναι εφικτός, δεν σημαίνει ότι είναι εύκολος. Απαιτεί τη δημιουργία αξιόπιστης, συναρπαστικής εναλλακτικής λύσης, με τρία διασυνδεδεμένα στοιχεία:
1 Πρέπει να υπάρχει συνεχής δυναμική ασφαλείας, ακόμη και μετά τον πόλεμο, για να διασφαλιστεί ότι η Χαμάς δεν μπορεί να ανασυσταθεί. Η Χαμάς δεν χρειάζεται να επιστρέψει στην προπολεμική της ισχύ. Χρειάζεται μόνο να ανοικοδομήσει αρκετή ικανότητα για να χαλάσει τις μεταπολεμικές προσπάθειες.
2 Αμεσες και σημαντικές προσπάθειες ανάκαμψης και ανοικοδόμησης πρέπει να ακολουθήσουν τον πόλεμο. Η θλίψη και ο θυμός δεν θα εξαφανιστούν, αλλά μια αξιόπιστη και απτή αλλαγή στην πραγματικότητα σηματοδοτεί στους κατοίκους της Γάζας ότι μπορούν να αρχίσουν να μαζεύουν τα κομμάτια της ζωής τους.
3 Η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να αναζωογονηθεί. Εφόσον οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι τη θεωρούν παράνομη, η Χαμάς μπορεί να παρουσιαστεί ως η βιώσιμη εναλλακτική λύση. Η αναζωογόνηση της Παλαιστινιακής Αρχής σημαίνει αντιμετώπιση της διαφθοράς και της κακής διακυβέρνησης. Ενώ οι Παλαιστίνιοι βλέπουν τους ηγέτες τους ως αναποτελεσματικούς κλέφτες, δεν θα κερδίσουν την αξιοπιστία που απαιτείται για την αντιμετώπιση της Χαμάς. Αλλά είναι εξίσου σημαντικό να αποκατασταθεί η βασική προϋπόθεση της Παλαιστινιακής Αρχής: ότι η διπλωματία μπορεί να παράγει αποτελέσματα για τους Παλαιστίνιους. Η κατάκτηση ενός παλαιστινιακού κράτους δεν είναι επί του παρόντος, επομένως η Παλαιστινιακή Αρχή πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να βάλει τον λαό της σε πορεία ανεξαρτησίας.
Αποφάσεις
Η εφαρμογή του συνόλου των πολιτικών, διπλωματικών και οικονομικών μέτρων που απαιτούνται για τη σχετική ήττα της Χαμάς είναι ένα περίπλοκο εγχείρημα που θα απαιτήσει μεγάλες αποφάσεις και δράση από την Παλαιστινιακή Αρχή, το Ισραήλ, τα αραβικά κράτη και τη διεθνή κοινότητα. Αυτό είναι τρομακτικό, επικίνδυνο και μπορεί κάλλιστα να αποτύχει. Αλλά αν η Χαμάς δεν εξουδετερωθεί ή απονευρωθεί, τίποτα από αυτά δεν μπορεί να αποτελεί σκέψη. Και το τρομακτικό είναι καλύτερο από αδύνατο για αυτό και η Χαμάς χρειάζεται τώρα και πάντα ιδιαίτερη προσοχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου