Τετάρτη 7 Ιουνίου 2023

Εντοπίστηκε στο Αιγαίο το ιστορικό υποβρύχιο «ΗΜS Triumph» έπειτα από πολυετή έρευνα – Η συγκλονιστική ιστορία του - Ο ερευνητής Κώστας Θωκταρίδης και η ομάδα του έδωσαν λύση σε ένα μυστήριο οκτώ δεκαετιών

ΦΩΤΟ:Ο πυργίσκος υποβρυχίου. Διακρίνονται ο φωναγωγός και το τιμόνι (φωτ.: rovservices.gr)

Σε βάθος 203 μέτρων και έπειτα από πολυετή έρευνα, εντοπίστηκε βρετανικό υποβρύχιο που αγνοούνταν από το 1942 και είχε βυθιστεί αύτανδρο, με 64 άτομα πλήρωμα.

Πρόκειται για το «ΗΜS Triumph», του οποίου τα ίχνη εξαφανίστηκαν πριν από 81 χρόνια στο Αιγαίο.

Από τότε το χαμένο υποβρύχιο είχε γίνει αντικείμενο έρευνας διαφόρων ομάδων από την Αγγλία, τη Μάλτα και τη Ρωσία, που κατά καιρούς επισκέπτονταν την Ελλάδα με στόχο την εύρεσή του, χωρίς όμως αποτέλεσμα.

Το μυστήριο λύθηκε από τον ερευνητή Κώστα Θωκταρίδη και την ομάδα του. «Η έρευνα για το “Η.M.S. Triumph” ξεκίνησε το 1998. Είναι η δυσκολότερη και η πλέον πολυδάπανη αποστολή που έχω πραγματοποιήσει στη ζωή μου» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Ο Κώστας Θωκταρίδης (φωτ.: rovservices.gr)

«Η ιστορία του υποβρυχίου είναι πολυδιάστατη και μοναδική στα ναυτικά χρονικά, καθώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την Εθνική Αντίσταση και τις μυστικές υπηρεσίες της εποχής που έδρασαν στην Κατοχή» προσθέτει.

Ποιο ήταν όμως το κλειδί που ξεκλείδωσε ένα μυστήριο οκτώ και πλέον δεκαετιών; «H έρευνα σε πρωτογενείς ιστορικές πηγές. Χρειάστηκε να γίνει εκτεταμένη μελέτη των αρχείων τόσο στην Αγγλία και την Γερμανία όσο και στην Ιταλία αλλά και την Ελλάδα» απαντά ο Κ. Θωκταρίδης.


 

Το «Triumph» στα νερά του Αιγαίου

Το «Triumph» ξεκίνησε την έντονη επιχειρησιακή του δράση τον Μάιο του 1939. Συνολικά πραγματοποίησε 20 πολεμικές περιπολίες. Εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο Αιγαίο στα τέλη Μαρτίου του 1941, με στόχο την αναγνώριση ακτών στα Δωδεκάνησα και την αποβίβαση αξιωματικών στις ακτές με κανό.

Ακολούθησαν σημαντικές επιτυχίες καθώς βύθισε αρκετά εχθρικά πλοία, και το ιταλικό υποβρύχιο «Salpa».

Αναλάμβανε δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές με αποβιβάσεις πρακτόρων των βρετανικών οργανώσεων SOE και ΜΙ9, και διασώσεις εγκλωβισμένων στρατιωτικών που έπρεπε να διαφύγουν στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Το υποβρύχιο «Triumph» στη Μάλτα το 1941. Διακρίνεται μετά τη μετασκευή ο χαρακτηριστικός πυργίσκος «cab bridge» και η κουτσουρεμένη πλώρη. Είναι το μοναδικό T class υποβρύχιο με 2 λιγότερες τορπιλοσωλήνες στην πλώρη (αρχείο Κ. Θωκταρίδη / Royal Navy Submarine Museum)

Ο Έλληνας της ειδικής ομάδας μυστικών αποστολών

Στις 26 Δεκεμβρίου 1941 το υποβρύχιο απέπλευσε από την Αλεξάνδρεια για την τελευταία του αποστολή, αφού μετά θα επέστρεφε στην Αγγλία για γενική επισκευή και συντήρηση μακράς διαρκείας. Ήταν η 21η περιπολία του.

Αντικειμενικός σκοπός της αποστολής ήταν να πραγματοποιήσει δύο ειδικές επιχειρήσεις και στο ενδιάμεσο να προβεί σε επιθετική περιπολία σε συγκεκριμένο τομέα του Αιγαίου που του είχε ανατεθεί από το βρετανικό ναυαρχείο και τη Διοίκηση Υποβρυχίων.

Εκτός του πληρώματος, το υποβρύχιο μετέφερε μια ειδική ομάδα μυστικών αποστολών.

Η επιχείρηση «Isinglass» μόλις είχε ξεκινήσει με τον υπολοχαγό Atkinson της SOE και τον ασυρματιστή Αδαμάντιο Αρβανιτόπουλο – ραδιοτηλεγραφητή της ελληνικής υπηρεσίας πληροφοριών που ήταν με απόσπαση στη βρετανική υπηρεσία SOE με την κωδική ονομασία Diamond. Ο Atkinson μετέφερε μεγάλη οικονομική βοήθεια σε μετρητά και χρυσές λίρες της ΜΙ9 και της SOE για την ενίσχυση συγκριμένων προσωπικοτήτων που βρίσκονταν στην κατεχόμενη Αθήνα, καθώς και δυο σετ ασυρμάτου για επικοινωνία με το Κάιρο.

Υποβρύχιες φωτογραφίες του ναυαγίου «Triumph» σε αντιπαραβολή με τα σημεία αναγνώρισης και ταυτοποίησης

Τη δεύτερη μυστική αποστολή με την ονομασία «Coney Island» ανέλαβε να φέρει εις πέρας ο Νεοζηλανδός υπολοχαγός της ΜΙ9 Graig. Η αποστολή του ήταν να συντονίσει τη διαφυγή 30 Βρετανών φυγάδων που βρίσκονταν στην Αντίπαρο.

Οι 37 Αθηναίοι και η κατάληξη της επιχείρησης

Το βράδυ της 29ης προς 30ή Δεκεμβρίου 1941 το «Triumph» κατέπλευσε στον όρμο του Δεσποτικού, αποβίβασε την ειδική ομάδα και ξεφόρτωσε καύσιμα για τα καΐκια και εφόδια με εξοπλισμό. Ανάμεσα στα άλλα, κι έναν οπτικό τηλέγραφο της ΜΙ9 για την επικοινωνία με τα υποβρύχια. Ο κυβερνήτης του, υποπλοίαρχος John S. Huddart, ενημέρωσε τους 30 φυγάδες που είχαν συγκεντρωθεί στο Δεσποτικό ότι έπρεπε να μεταβεί για επιθετική περιπολία στο Αιγαίο και θα επέστρεφε να τους παραλάβει στις 9 ή 10 Ιανουαρίου 1942 και να τους μεταφέρει στην Αλεξάνδρεια.

Στις 30 Δεκεμβρίου 1941, ώρα 21:21, το υποβρύχιο αναφέρει με κρυπτογραφημένο σήμα την επιτυχή ολοκλήρωση της πρώτης φάσης της αποστολής. Αυτό είναι το τελευταίο σήμα που έμελλε να στείλει.

Η Διεύθυνση Ειδικών Επιχειρήσεων της SOE είχε εφοδιάσει τον Atkinson με ένα πολυσέλιδο δελτίο πληροφοριών, με ρητή γραπτή εντολή «Να μη μεταφερθεί στην ξηρά». Στο δελτίο μνημονεύονταν 37 προσωπικότητες της Αθήνας με τα ψευδώνυμά τους και με κωδικούς αριθμούς, καθώς επίσης και τα πραγματικά τους ονόματα, τους οποίους καλούσε σε συνεργασία η εξόριστη ελληνική κυβέρνηση.

Κλειστή ανθρωποθυρίδα διαφυγής (φωτ.: rovservices.gr)

Δυστυχώς, αυτή η επιχείρηση είχε τραγική κατάληξη. Όλα τα μέλη της ομάδας ειδικών επιχειρήσεων συνελήφθησαν στην Αντίπαρο, όπως και οι 30 Βρετανοί που επρόκειτο να διαφύγουν με το υποβρύχιο στην Αίγυπτο. Πάνω στον Atkinson βρέθηκε το δελτίο με όλες τις απόρρητες πληροφορίες, με αποτέλεσμα να γίνουν κι άλλες συλλήψεις που οδήγησαν σε στρατοδικεία και εκτελέσεις κυρίως Ελλήνων πατριωτών.

Από τους συμμάχους εκτελέστηκε μόνο ο Atkinson και οι υπόλοιποι μεταφέρθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Η τελευταία επίθεση νότια του Σουνίου

Το «Triumph» συνέχισε την περιπολία κάνοντας αισθητή την παρουσία του στη Μήλο και στη Νάξο. Στο υποβρύχιο επέβαιναν 64 άτομα: 7 αξιωματικοί, 55 μέλη πληρώματος και 2 κομάντο, οι οποίοι χειρίζονταν τα σκάφη που μετέφεραν εφόδια και ανθρώπους από και προς αυτό. Στις 9 Ιανουαρίου 1942, ώρα 11:45, η τσιμεντένια φορτηγίδα «Ρέα», ρυμουλκούμενη από το «Ταξιάρχης», δέχεται τορπιλική επίθεση από το «Triumph» νότια του Σουνίου. Η αναφορά κάνει λόγο για έκρηξη της τορπίλης στα βράχια.

«Πρόσφατα στην ίδια υποθαλάσσια περιοχή ταυτοποιήσαμε ακόμη τρεις βρετανικές τορπίλες Mk VIII ίδιου τύπου με αυτές που μετέφερε το “Triumph”, και μάλιστα εντός ακτίνας βολής της επίθεσης. Το γεγονός αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι το “Triumph” εξαπέλυσε περισσότερες από μία τορπίλες κατά τη διάρκεια της τελευταίας του επίθεσης» λέει ο Κώστας Θωκταρίδης.

Ηχοβολιστική απεικόνιση του ναυαγίου με Imaging Sonar στα 525 khz που φέρει το υποβρύχιο τηλεκατευθυνόμενο όχημα ROV. Διακρίνεται το ναυάγιο του «HMS Triumph» σε βάθος -202,88 μέτρα

«Τελευταία φορά που είδε ανθρώπινο μάτι το υποβρύχιο να κινείται, ήταν από έναν Ιταλό πιλότο που πετούσε στην περιοχή. Η άγνωστη αυτή πληροφορία που είχε χαθεί στη λήθη του χρόνου έρχεται να συμπληρώσει μια ακόμα λεπτομέρεια στο πάζλ της ιστορίας του θρυλικού υποβρυχίου. Εντοπίστηκε στις πρωτογενείς πηγές κατά την ιστορική έρευνα, και αναφέρει ότι λίγο πριν από τις 12:00 το μεσημέρι στις 9 Γενάρη 1942 το ιταλικό αεροσκάφος παρατήρησε υποβρύχιο 4 ναυτικά μίλια νοτιοανατολικά του Σουνίου» αναφέρει.

Από εκεί και μετά τα ίχνη του «Τriumph» εξαφανίζονται, και στις 23 Ιανουαρίου 1942 το Βρετανικό Ναυαρχείο αναφέρει σε ναυτικό σήμα ότι το υποβρύχιο πρέπει να θεωρείται απολεσθέν μετά από περιπολία στο Αιγαίο.

Ναυτικό σήμα με ημερομηνία λήψεως 23/1/1942 και ώρα 17:39 όπου αναφέρεται ότι το «Triumph» πρέπει να θεωρείται απολεσθέν μετά από περιπολία στο Αιγαίο (αρχείο Κ. Θωκταρίδη, από έρευνα στα National Archives TNA)

Οι φήμες για τη μοίρα του υποβρυχίου

Όλα αυτά τα χρόνια υπήρξαν πολλές θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με τις συνθήκες εξαφάνισης του υποβρυχίου.

Οι πιθανές αιτίες ήταν πολλές: από επιπλέουσα νάρκη στην Μήλο, από πρόσκρουση σε ξέρα, από σύλληψη των γερμανικών δυνάμεων σε συνεργασία με Ιταλούς πράκτορες, από ατύχημα, από βαθιά κατάδυση, από πρόσκρουση σε νάρκη στα γνωστά ναρκοπέδια, ότι είναι στην Αντίπαρο, μέχρι και ότι είναι ιστορία-μύθος για να καλύψει ανεπάρκειες μυστικών υπηρεσιών…

Δημοσίευμα της εφημερίδας Η Καθημερινή το 1942 όπου αναφέρεται η απώλεια του υποβρυχίου «Triumph» στην Ελλάδα (αρχείο εφημερίδων της Γενικής Γραμματείας Επικοινωνίας & Ενημέρωσης)

Όλα ήταν μέσα στις πιθανότητες, αυξάνοντας έτσι πολύ το μέγεθος του πεδίου διερεύνησης για τον εντοπισμό του .

Υγρός τάφος σε βάθος 203 μέτρων

Ογδόντα ένα χρόνια μετά, η ομάδα του Κώστα Θωκταρίδη ανακαλύπτει το χαμένο υποβρύχιο στο Αιγαίο, σε βάθος 203 μέτρων. «Το βυθισμένου “H.M.S. Triumph” που έγινε υγρός τάφος για 64 ήρωες, προκαλεί δέος» είναι η εικόνα που μεταφέρει ο ερευνητής.

Το υποβρύχιο αναπαύεται στο βυθό της ανοιχτής θάλασσας με 8 μοίρες δεξιά κλίση, δεκάδες χιλιόμετρα μακριά από τις ακτές. Τα κατεβασμένα περισκόπια και οι κλειστές ανθρωποθυρίδες του μαρτυρούν ότι τις τελευταίες δραματικές στιγμές βρισκόταν σε βαθιά κατάδυση. Τα πηδάλια βάθους και κατεύθυνσης είναι σε ευθεία, άρα ήταν σε σταθερό βάθος.

Κλειστή ανθρωποθυρίδα μηχανοστασίου (φωτ.: rovservices.gr)

Στον πυργίσκο διακρίνεται το ξύλινο τιμόνι, η πυξίδα και το κανόνι τεσσάρων ιντσών που είναι ελαφρώς σηκωμένο προς τα επάνω. Οι αντικριστές ανθρωποθυρίδες στο χώρο του κανονιού που οδηγούν στο εσωτερικό του κύτους είναι επίσης κλειστές. Στην πρωραία πλευρά της γέφυρας η πόρτα που οδηγεί στο πυροβόλο έχει ανοίξει […] Όλες οι ανθρωποθυρίδες είναι κλειστές. Σε όλο το κύτος του υποβρυχίου τα ελάσματα και οι συνδέσεις είναι με καρφωτές λαμαρίνες.

Το πώμα του δεξιού τορπιλοβλητικού σωλήνα, που βρίσκεται στο ύψος του πυργίσκου, έχει ανοίξει και η τορπίλη τύπου MK VIII έχει βγει κατά το μισό εκτός του υποβρυχίου.

Το πώμα της δεξιάς τορπιλοσωλήνας που βρίσκεται στο σημείου του πυργίσκου έχει ανοίξει και η τορπίλη τύπου MK VIII έχει βγει κατά το μισό εκτός του υποβρυχίου (φωτ.: rovservices.gr)

Η τελική αιτία βύθισης φαίνεται ότι ήταν μια μεγάλης ισχύος έκρηξη στο πρωραίο τμήμα του υποβρυχίου, που στη συνέχεια οδήγησε το «ΗΜS Triumph» σε βάθος 203 μέτρων (666 πόδια).

Τι προκάλεσε όμως αυτή την έκρηξη που βύθισε ένα από τα μεγαλύτερα υποβρύχια εκείνης της εποχής;

«Η έρευνά μας συνεχίζεται, κυρίως σε ιστορικό επίπεδο, καθώς έρχονται στο φως καινούργια στοιχεία και γεγονότα, τα οποία σε συνδυασμό με τις πληροφορίες που έχουμε πλέον από το ναυάγιο και με τη συνδρομή ειδικών από το Πολεμικό Ναυτικό με εξειδίκευση στα υποβρύχια και τις τορπίλες, θα αποκαλύψουν τα μυστικά του “ΗMS Triumph”» απαντά ο Κ. Θωκταρίδης στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Προπέλα με πηδάλια βάθους και διευθύνσεως (φωτ.: rovservices.gr)

Διακρίνεται ο χαρακτηριστικός κυρτός πυργίσκος «cab bridge» (φωτ.: rovservices.gr)

Η δεξιά πλευρά του πυργίσκου (φωτ.: rovservices.gr)

Στην πρωραία πλευρά του πυργίσκου η πόρτα που οδηγεί στο πυροβόλο καταστρώματος 4 ιντσών έχει ανοίξει, και από εκεί μπορεί κανείς να δει την εσωτερική πλευρά του πυργίσκου από διαφορετική οπτική γωνία (φωτ.: rovservices.gr)

Πυροβόλο καταστρώματος 4 ιντσών (φωτ.: rovservices.gr)

Θυρίδες πυρομαχικών (φωτ.: rovservices.gr)

Η ταυτότητα του υποβρυχίου «Triumph»
Μήκος 84,28 μέτρα.
Μέγιστο πλάτος 7,77 μέτρα.
Το βάθος τρόπιδας σε περισκοπικό βάθος ήταν 34 πόδια (10,36 μέτρα).
Το «Triumph» ήταν το μοναδικό αυτής της κλάσης (T Class) χωρίς εξωτερικούς πρωραίους τορπιλοβλητικούς σωλήνες, καθώς του είχαν αφαιρεθεί κατά τη διάρκεια επισκευών το 1940 μετά από πρόσκρουση σε νάρκη.  

ΠΗΓΗ pontosnews

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου