Μεθοδολογική ανάλυση της υψηλής στρατηγικής των θρησκειών

 Του Ν.Λυγερού


Η σημερινή τάση της ανάλυσης της υψηλής στρατηγικής των θρησκειών δίνει έμφαση στο ρόλο του προτεσταντισμού μέσω των ΗΠΑ και στον φονταμενταλισμό μέσω του Ισλάμ. Το πρόβλημα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο η ανάλυση δεν είναι διαχρονική και πέφτει απλοϊκά στις σύγχρονες παγίδες των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Επιπλέον, η προβολή του ορθόδοξου συστήματος εκφυλίζει την ανάλυση θρησκευτικών δεδομένων που δεν βασίζονται στην έννοια του πολιτισμού. Η σύγχρονη ανάλυση που δεν εξετάζει το διαχρονικό ρόλο του καθολικισμού, δεν επαρκεί εκ φύσης. Διότι δεν επικεντρώνεται στην έννοια της θρησκείας της εξουσίας, ενώ είναι βασική για να κατανοήσουμε τη διαφορά με το βουδισμό. Δίχως την ανάλυση των φαινομένων που προκάλεσε η Αναγέννηση, το κίνημα των διαμαρτυρόμενων δεν έχει νόημα. Δίχως την ανάλυση του ιστορικού πλαισίου που προκάλεσαν οι Καθαροί, ο προτεσταντισμός δεν έχει βάση. Επιπλέον, το διαχρονικό πεδίο της υψηλής στρατηγικής, αναδεικνύει τις χρονικές διαφορές μεταξύ επεκτατικών θρησκειών. Επιτρέπει μια ανάλυση εκ βάθους του ισλαμισμού, δίχως την αναπόφευκτη ταύτιση με την τρομοκρατία. Διότι η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί να τα εξηγήσει όλα, ακόμα και αν μπορεί να εκφυλίσει πολλά. Η απουσία αναφορών στους πολέμους μεταξύ θρησκειών αποτελεί ένα στρατηγικό λάθος. Διότι οι θρησκείες δεν λειτουργούν απλώς ως πολιτικά ή μη κυβερνητικά lobbies. Με άλλα λόγια, δεν μπορούμε να θεωρήσουμε την εξέλιξη των θρησκειών ως επιφαινόμενα. Οι θρησκείες, αντιθέτως, λειτουργούν περισσότερο ως υπόβαθρα δογμάτων δικαίου. Κατά συνέπεια, η ερμηνεία που θέλει τις θρησκείες ως πολιτικά εργαλεία και στρατηγικά τεχνάσματα, δεν στέκει.
Οι θρησκείες, ως γνωστικές οντότητες, έχουν μια υψηλή στρατηγική εδώ και αιώνες, όταν η έννοια των κρατών δεν είχε ακόμα επινοηθεί. Δεν πρέπει, λοιπόν, να αντιστρέψουμε τις δομές, αλλιώς χάνουν τις ιδιότητές τους. Το χαρτί της θρησκείας, όπως λένε μερικοί αναλυτές, δεν ανήκει στην οικονομική τράπουλα. Ο θρησκευτικός ιμπεριαλισμός δεν περίμενε την άνοδο των ΗΠΑ για να εκφραστεί. Και η έννοια της παγκοσμιοποίησης δεν είναι καινούργια για τις θρησκείες εξουσίας. Αντιθέτως, διαχωρίζονται εδώ και αιώνες τέτοιου είδους προβλήματα, αλλιώς δεν θα είχαν και την εμβέλεια που έχουν σε αυτή τη φάση της εξέλιξή τους. Ο διαμελισμός θεσμών είναι ένα παμπάλαιο νοητικό σχήμα για την επέκταση των θρησκειών. Και οι πολιτικές επιδιώξεις είναι απόλυτα φυσιολογικές για τις θρησκείες εξουσίας. Αλλιώς, πώς θα μπορούσαν να εδραιωθούν σε παγκόσμια κλίμακα; Ακόμα και η θεμελίωση των θρησκειών είναι μια στρατηγική κίνηση της υψηλής στρατηγικής που έχει στόχο την ενίσχυση του πυρήνα, για να είναι πιο ανθεκτικός στις αντεπιθέσεις που θα προκαλέσουν οι επιθέσεις του συστήματος που ανέπτυξαν. Όπως η στρατηγική είναι σκέψη σε φάση πολέμου, συσχετίζεται πιο εύκολα με τη θεολογία των επεκτατικών θρησκειών της εξουσίας. Οι επαναφορές ή μάλλον οι αναδιπλώσεις θρησκειών δεν είναι ένα καινούργιο φαινόμενο, όπως το αποδεικνύουν οι σταυροφορίες. Δεν πρέπει όμως να ταυτίζουμε φαινόμενα επέκτασης και αναδίπλωσης. Γι’ αυτό το λόγο, το διαχρονικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για την ανάλυση της υψηλής στρατηγικής των θρησκειών. Έτσι, βλέπουμε ότι το οικονομικό δεν μπορεί να καλύψει τις γνωστικές και λειτουργικές απαιτήσεις των θρησκειών, ειδικά όταν δεν αναγνωρίζουμε άμεσα τα νοητικά σχήματα της υψηλής στρατηγικής των θρησκειών.