Από το ιστολόγιο http://www.sigmalive.com/news/local/418655
Ο τέως Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας κατάθεσε σήμερα ενώπιον της ερευνητικής επιτροπής, για την τραγωδία στη ναυτική βάση, στο Μαρί. Η διαδικασία άρχισε στις 9.30. Στην επιτροπή κατάθεσαν επίσης ο Βοηθός Διευθυντής της πυροσβεστικής Χαράλαμπος Χραλάμπους, και ο Διοικητής της ΕΜΑΚ, Ανδρέας Λοιζίδης.
Ο κ. Παπακώστας διάβασε δήλωση και ακολούθως απάντήσε σε ερωτήσεις. Ο τέως Υπουργός Άμυνας εξέφρασε τη θλίψη του για την τραγωδία και τα συλλυπητήρια προς τις οικογένειες των θυμάτων.
«Μετά από πολυτάραχη καριέρα 50 χρόνων βρίσκομαι εδώ για να πω την αλήθεια. Στις 6 Φεβρουαρίου του 2009 σε σύσκεψη στο Προεδρικό διαφώνησα έντονα με την επιλογή για εκφόρτωση των εμπορευματοκιβωτίων και τη φύλαξή τους στην Κύπρο. Δεν έπρεπε να εμπλακούμε σε μία διαμάχη άλλων χωρών γιατί το φορτίο μπορούσε να αποτελέσει στόχο δολιοφθοράς».
Βασιστήκαμε σε γνώμες ειδικών και εμπειρογνωμόνων για να μας συμβουλεύσουν για τη φύλαξη και την επικινδυνότητα του φορτίου. Ο κ. Γεωργιάδης μας διαβεβαίωνε όλους και τον Πρόεδρο και την ηγεσία του Υπουργείου αλλά και το ΓΕΕΦ ότι αφαιρουμένων των πυροσωλήνων η πυρίτιδα θα ήταν αδρανής και γι’ αυτό προχωρήσαμε στην αφαίρεση των πυροσωλήνων. Οι δηλώσεις μου σχετικά με την δυνατότητα φύλαξης σε κατοικημένες περιοχές ήταν απόρροια των διαβεβαιώσεων που είχαν λάβει. Το Μαρί ως χώρος φύλαξης των εμπορευματοκιβωτίων το υπέδειξε ο κ. Μπισμπίκας. Στο Υπουργείο Άμυνας ανατέθηκε η ευθύνη της διασφάλισης του φορτίου ενώ το ΥΠΕΞ ανέλαβε τους υπόλοιπους χειρισμούς. Ουδέποτε ενημερώθηκα για διπλωματικούς χειρισμούς και οι όποιες αποφάσεις λαμβανόταν σε επίπεδο ΥΠΕΞ και Προεδρικού. Το Υπουργείο Άμυνας ήταν αναγκασμένο να ακολουθεί αποφάσεις. Μέσα από τα πρακτικά των συσκέψεων φαίνεται η ξεκάθαρη θέση του ΥΠΕΞ, Μάρκου Κυπριανού ο οποίος δήλωνε ότι το θέμα ήταν πολιτικό και ότι ήταν δική του αρμοδιότητα. Μάλιστε δήλωνε ότι ο Πρόεδρος ήταν ενήμερος.
Στις 6 Φεβρουαρίου του 2010 ο Διευθυντής του επιτελείου μου, Συνταγματάρχης Σταύρου με εκπροσώπησε σε σύσκεψη στο Προεδρικό. Η θέση μας ήταν σαφής: «Η παρατεταμένη αποθήκευση του φορτίου στο ύπαιθρο εγκυμονούσε κινδύνους και γι’ αυτό έπρεπε να καταστραφεί". Ουδέποτε ολιγώρησα ή αγνόησα τις ανησυχίες του ΓΕΕΦ. Ενημερώναμε άμεσα και ανελλιπώς το Υπουργείο Εξωτερικών και το Προεδρικό. Θεωρώ ότι η παρουσία μελών του Προεδρικού στις συσκέψεις εξυπακούει ενημέρωση του Προέδρου. Από εκεί και πέρα κανένας δεν έδωσε ξεκάθαρο μήνυμα για έκρηξη και ούτε προειδοποίησε για το βαθμό της επικινδυνότητας του φορτίου. Το ενδεχόμενο αυτό ακούστηκε για πρώτη φορά σε σύσκεψη στις 7/2/2011. Και πάλι είχε αναφερθεί ως ενδεχόμενο και όχι ως υπαρκτός κίνδυνος και γι’ αυτό στην αλληλογραφία μου ζητούσα τον τερματισμό της φρούρησης από την Εθνική Φρουρά.
Στα τέλη Φεβρουαρίου ενημερώθηκα ότι η διαδικασία προχωρούσε και στην συνέχεια έτυχα ενημέρωσης για τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν.
Μετά από διαπίστωση διόγκωσης κιβωτίου στις 4 Ιουλίου, ενημερώθηκα την επόμενη ημέρα και έδρασα άμεσα καλώντας σύσκεψη. Σε αυτή τη σύσκεψη οι υπηρεσιακοί ζήτησαν πολιτική έγκριση για την καταστροφή του φορτίου. Και τόνισαν ότι έπρεπε να εγκριθεί το συγκεκριμένο αίτημα. Όταν ρώτησα αν υπήρξε κίνδυνος έκρηξης ο κ. Γεωργιάδης μου απάντησε ότι πιθανόν να έγινε εσωτερική έκρηξη και με καθησύχασε ότι δεν υπήρχε περαιτέρω κίνδυνος για έκρηξη επειδή οι εσωτερικές αέριες μάζες είχαν εκτονωθεί. Παρά τις διαβεβαιώσεις ζήτησα τη σύσταση ομάδας και έδωσα οδηγίες προς τον Αρχηγό του ΓΕΕΦ για κλήση των εμπειρογνωμόνων του ΟΑΣΕ, όμως ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης είπε ότι αυτό δεν χρειαζόταν.
Πίστευα ότι μετά την έκθεση των εμπειρογνωμόνων του ΟΑΣΕ θα συμφωνούσε και ο Πρόεδρος να προχωρήσει σε καταστροφή του φορτίου. Στις 6 Ιουλίου ενημερώθηκα προφορικά από τον Ταξίαρχο Θεοφάνη Θεοφάνους ότι ομάδα εμπειρογνωμόνων θα ετοίμαζε έκθεση. Στις 8 Ιουλίου ρώτησα για την έκθεση και με διαβεβαίωσαν ότι χρειαζόταν να συμπληρωθούν κάποια κενά. Απʼ ότι εκ των υστέρων ενημερώθηκα η πυρκαγιά εκδηλώθηκε από τις 3.30. Εγώ ενημερώθηκα 20 λεπτά μετά την έκρηξη και δυόμιση ώρες μετά την φωτιά. Μετά την έκρηξη ζήτησα και πάλι την έκθεση ενώ διαπίστωσα ότι έγινε αλλοίωση αναφορών στην έκθεση. Αν και στην έκθεση δεν υπάρχει αναφορά για άμεσο κίνδυνο έκρηξης, αυτή θα αποτελούσε για μένα στοιχείο το οποίο θα κατέθετα στον Πρόεδρο ώστε να ζητήσω την καταστροφή του φορτίου. Επίσης δεν εκτελέστηκαν οι σαφείς οδηγίες που έδωσα στη σύσκεψη της 5ης Ιουλίου για απομάκρυνση του εν λόγω φορτίου. Μάλιστα, με έκπληξή είδα να υποβάλλεται υπό μορφή εισήγησης στην έκθεση.
Ως πολιτικός προϊστάμενος τύγχανα ελλιπούς και ετεροχρονισμένης ενημέρωσης για το θέμα από την ΕΦ λόγω κυρίως της υποτίμησης από αυτούς των κινδύνων. Οι εντολές μου δεν εκτελούνταν με επιμέλεια ενώ θεωρώ ότι το κακό έχει τις ρίζες του στην άφιξη του φορτίου όταν όλοι οι εμπλεκόμενοι δεν αντιληφθήκαμε ότι το φορτίο ήταν επικίνδυνο.
Κανένας δεν ζήτησε την εκκένωση της βάσης, αντίθετα όλοι ζήτησαν ανάκληση του προσωπικού. Ούτε την υστάτη δεν αντιλήφθηκαν ότι βρισκόμασταν ένα βήμα πριν την έκρηξη. Ο Υπουργός Άμυνας δεν είναι εμπειρογνώμονας, βασίζεται στις συμβουλές των αρμοδίων που έχουν τη σχετική κατάρτιση. Υπάρχουν πάντα κίνδυνοι στην Εθνική Φρουρά, λόγω της φύσης της. Οι λέξεις «επικίνδυνο» ή «έκρηξη» δεν είναι ξένες. Εκείνο που έχει σημασία είναι η διαβάθμιση του κινδύνου. Η πολιτική ηγεσία δεν είχε λόγο αμφισβήτησης της απόφασης όταν οι στρατιωτικοί διαβεβαίωναν ότι το φορτίο είναι αδρανές. Μια μικρή ομάδα ανώτερων αξιωματικών της ΕΦ με απογοήτευσε, απεδείχθησαν κατώτεροι των περιστάσεων. Ο σωστός και έντιμος ηγέτης πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τα λάθη και τις παραλείψεις των υφισταμένων του. Γιʼ αυτό δεν δίστασα από την πρώτη στιγμή να υποβάλω παραίτηση ως ένδειξη πολιτικής ευθιξίας. Εκφράζω τη λύπη μου γιατί κάποιοι έσπευσαν να μου φορτώσουν ευθύνες πριν καν να καταθέσω στην Επιτροπή. Έχασα κι εγώ την κόρη μου και ξέρω τον πόνο που νοιώθουν οι συγγενείς των θυμάτων. Θέλω να πω και πάλι ότι λυπάμαι που δεν πρόλαβα να αποτρέψω το κακό.
Τέλος γραπτής δήλωσης Κώστα Παπακώστα - Αρχίζουν οι ερωτήσεις από τον κ. Πολυβίου
Πολυβιου: Λέτε ότι στην παρουσία συνεργατών Προέδρου σε συσκέψεις εξυπακούει ενημέρωση Προέδρου. Δεν έπρεπε να επιχειρήσετε να τον ενημερώσετε ο ίδιος;
Παπακώστας: Ένας εκπρόσωπος του Προέδρου όταν πηγαίνει σε κάποια σύσκεψη όπου το θέμα είναι γνωστό, παίρνει κατευθυντήριες γραμμές για το πως θα τοποθετηθεί, αυτό ξέρω. Άρα με την παρουσία του κ. Παντελίδη θεωρούσα ότι εκπροσωπεί τα λεγόμενα του Προέδρου.
Πολυβίου: Λέτε ότι η δουλειά του υπουργού είναι να δίνει οδηγίες και να χαράσσει πολιτική και ότι δεν είναι εμπειρογνώμονας. Δεν έχει όμως και ευθύνη να βεβαιώνεται ότι εκτελούνται οι οδηγίες του;
Παπακώστας: Τα θέματα αυτά ρυθμίζονται με νόμους και ο περί εθνικής φρουράς νόμος είναι σαφής: Ο ΥΠΑΜ δίνει οδηγίες στον αρχηγό του ΓΕΕΦ αλλά δεν έχει μηχανισμό στο ΓΕΕΦ να παρακολουθεί αν εφαρμόζονται οι οδηγίες του. Ο Αρχηγός τα μεταφέρει σε υφισταμένους του και μετά ο ίδιος αναφέρεται στον Υπουργό. Αν προκύψει κάτι, ο ίδιος πρέπει να πάει στον Υπουργό. Ο ΥΠΑΜ χειρίζεται 100 θέματα τη μέρα, δεν μπορεί στην πράξη ο Υπουργός να ζητά το feedback.
Πολυβίου: Δεν είναι υποχρέωση του Πολιτικού Προϊστάμενου να διαθέτει μηχανισμό που να παρακολουθεί αν οι οδηγίες του έχουν εφαρμοστεί; Στην ομιλία σας λέτε 6 φορές ότι ενημερωθήκατε εκ των υστέρων και ότι αποδείχθηκε ότι παραπλανηθήκατε.
Παπακώστας: Όταν λέω ότι εκ των υστέρων ενημερώθηκα είναι για να αποδείξω ότι πλανηθήκαμε όλοι από λανθασμένη εκτίμηση για την επικινδυνότητα της πυρίτιδας.
Πολυβιου: Από τις 6 Φεβρουαρίου του 2009 στο Προεδρικό εκφράσατε αντίθεση για τη μεταφορά του φορτίου στην Κύπρο. Δεν έπρεπε από την αρχή να γίνει ενδελεχής έρευνα του φορτίου για να γνωρίζετε επακριβώς τον βαθμό επικινδυνότητας; Δεν έπρεπε να ζητήσετε εξ αρχής να ζητήσετε να έρθουν εμπειρογνώμονες ΟΑΣΕ; Γιατί δεν έγινε ποτέ αυτό και δεν είχαμε πλήρη και αξιόπιστη καταγραφή με τη βοήθεια ξένων εμπειρογνωμόνων;
Παπακώστας: Έγινε η έρευνα από τους δικούς μας εμπειρογνώμονες, αυτούς διαθέτουμε. Ξέρετε πόσα πυρομαχικά και εκρηκτικά διαχειρίζεται ο Στρατός; Δεν μπορεί να έρχονται συνέχεια ξένοι εμπειρογνώμονες. Όταν η πολιτεία σου λέει αυτός είναι ο εμπειρογνώμονας μου, τον δέχεσαι. Μάλιστα ο Συντ/χης Γεωργιάδης είχε ανέβει και στο πλοίο.
Πολυβίου: Λέτε ότι τη φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων στη βάση την υπέδειξε ο κ. Μπισμπίκας. Ο ίδιος το αρνήθηκε. Ποιος όμως το αποφάσισε έστω και αν ο Μπισμπίκας το αρνείται;
Παπακώστας: Ο κ Μπισμπίκας πήρε οδηγίες από μένα να εξεύρει κατάλληλο χώρο, (δεν θυμάται υπό ποιες συνθήκες), έστειλε επιτελείο και έκαναν αναγνωρίσεις και επέλεξαν το Μαρί. Δεν μου τέθηκε ότι υπάρχουν τρεις χώροι ώστε να επιλεγεί ο ένας. Ο ίδιος ο κ. Μπισμπίκας αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο Μαρί. πως γίνεται να έχουν πάθει τώρα όλοι αμνησία; Η απόφαση ήταν του Μπισμπίκα.
Πολυβίου: Η απόφαση αυτή δεν επικυρώθηκε από σας ή από τον Πρόεδρο;
Παπακώστας: Δεν είναι θέμα επικύρωσης. Όταν ο αρχηγός λέει οτι βρήκε κατάλληλο χώρο, δεν μπορούσα εγώ να τον αμφισβητήσω. Ήρθε στις 6 Φεβρουαρίου στο γραφείο μου το πρωί, και μου είπε ότι βρέθηκε χώρος. Παρών ήταν και ένας Αντισυνταγματάρχης, ο οποίος μου το είχε υπενθυμίσει μετά την κατάθεση Μπισμπίκα. Το απόγεμα ήταν η σύσκεψη στο Προεδρικό και αναφέρθηκε η επιλογή της ναυτικής βάσης αλλά δεν ξέρω αν γράφτηκε στο πρακτικό.
Πολυβίου: Λέτε ότι με βάση την επικινδυνότητα του φορτίου γράφονται συνεχώς επιστολές προς τον ΥΠΕΞ και παίρνατε την ίδια απάντηση, ότι δηλαδή για πολιτικούς λόγους δεν μπορεί να γίνει κάτι. Δεν έπρεπε να πείτε σε κάποια φάση ότι πλέον οι πολιτικοί λόγοι που προβάλλονταν συνεχώς δεν σας ικανοποιούν; Δεν έπρεπε να πάτε στον Πρόεδρο να πείτε ότι το φορτίο πρέπει να φύγει εδώ και τώρα;
Παπακώστας: Πάντα στο μυαλό μου είχα την ασφάλεια του προσωπικού. Σε αυτή την περίπτωση το θέμα ήταν κατ’ εξοχήν πολιτικό. Σε πολλές περιπτώσεις ήρθα σε αντιπαράθεση και επέμενα με δυναμικό τρόπο ότι η καταστροφή του φορτίου ήταν η πιο γρήγορη και ασφαλής λύση. Αυτή ήταν η γραμμή μου, όμως ο ΥΠΕΞ που είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος και ο Διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου που ήταν παρόντες και θα έπρεπε να ενημερώνουν τον Πρόεδρο δεν το έπραξαν. Ήμουν βέβαιος ότι ο Πρόεδρος γνώριζε ότι και εγώ.
Πολυβίου: Είχατε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τον Πρόεδρο. Δεν του αναφέρατε ποτέ την αγωνία σας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τα κείμενα;
Παπακώστας: Δεν υπήρχε ποτέ θέμα άμεσου κινδύνου ώστε να ληφθούν δραστικά μέτρα. Τι να έλεγα στον Πρόεδρο από τη στιγμή που ο ΥΠΕΞ διαβεβαίωνε ότι το θέμα ήταν δικό του και ενημέρωνε τον Πρόεδρο ο ίδιος.
Πολυβίου: Στη σύσκεψη της 7ης Φεβρουαρίου του 2011 είπατε τη λέξη κουροφέξαλα όταν αναφέρθηκε το ενδεχόμενο πώλησης του φορτίου. Γιατί δεν επιμείνατε στη θέση σας να χτυπήσετε το χέρι στο τραπέζι και να πείτε φτάνει πια με τα κουροφέξαλα.
Παπακώστας: Ο βαθμός επικινδυνότητας άλλαξε στις 7/2 σε σχέση με τις 6/2. Ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης μίλησε για αλλοίωση και ενδεχόμενη έκρηξη. Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που αναφέρθηκε αυτό το ενδεχόμενο. Όταν ο ίδιος ο Αρχηγός στην ίδια τη σύσκεψη λέει ότι η ΕΦ μπορεί να συνεχίσει με τη φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων αλλά όχι επ’ άπειρο δεν μπορούσα εγώ να στηρίξω τη λέξη «κουροφέξαλα».
Πολυβίου: Για 2,5 χρόνια το θέμα δεν συζητήθηκε στο Υπουργικό. Δεν έπρεπε εσείς ή ο κ. Κυπριανού να ζητήσετε να μπει αυτό το θέμα στην ημερήσια διάταξη; Ο Πρόεδρος είπε ότι ουδείς του το ζήτησε.
Παπακώστας: Προσωπικά ήμουν βέβαιος ότι ο Πρόεδρος ήταν ενήμερος μέσω του Υπουργού Εξωτερικών και του κ. Παντελίδη οι οποίοι όχι μόνο ήταν ενήμεροι από τις συσκέψεις αλλά και από την αλληλογραφία την οποία κοινοποιούσα σε όλους τους εμπλεκόμενους.
Πολυβίου: Στις 5 Ιουλίου του 2011 στη σύσκεψη δώσατε οδηγίες για αυθημερόν επιθεώρηση και οι εμπειρογνώμονες επισκέφθηκαν το χώρο την επόμενη ημέρα. Μιλήσατε με τον Πρόεδρο για το θέμα;
Παπακώστας: Όχι
Πολυβίου: Παρόλο που η έκθεση Γεωργιάδη καθυστέρησε, δεν έπρεπε να μιλήσετε με τον Πρόεδρο για το συμβάν της 4ης Ιουλίου;
Παπακώστας: Έδωσα οδηγίες. Τι να του έλεγα; Ότι θα κατέβει το εμπορευματοκιβώτιο για να ελεγχθεί; Τι θα μου έλεγε μέσω τηλεφώνου από την Ουκρανία; Ήθελα πρώτα να δω την έκθεση, να δω τι εισηγούντο οι εμπειρογνώμονες για να πείσω μετά τον Πρόεδρο για καταστροφή του φορτίου. Ήθελα την έκθεση για να την παρουσιάσω ως ντοκουμέντο στον Πρόεδρο ώστε να πειστεί για την καταστροφή. Το μόνο εφικτό ζήτημα ήταν ότι έπρεπε να απομονωθεί το εμπορευματοκιβώτιο και αναρωτιέμαι γιατί αφού έδωσα αυτή την εντολή δεν το κατέβασαν.
Πολυβίου: Οι εμπειρογνώμονες λένε ότι ακόμα και αν αυτό γινόταν, δεν θα μπορούσε να σωθεί η κατάσταση.
Παπακώστας: Διαφωνώ κάθετα. Θα αναφλεγόταν το ένα και όχι τα υπόλοιπα. Αλλά δεν χωρεί αμφιβολία ότι και τα υπόλοιπα είχαν υποστεί αλλοίωση.
Πολυβίου: Λέτε ότι μια μικρή ομάδα αξιωματικών με απογοήτευσαν και ότι φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Δηλαδή ευθύνη φέρουν λίγοι αξιωματικοί της ΕΦ ή οι ευθύνες είναι μεγαλύτερες και διάσπαρτες;
Παπακώστας: Εσείς θα το διαπιστώσετε αυτό, δεν μπορώ να επιρρίψω ευθύνες σε κανέναν, αλλά όντως αυτή η ομάδα με απογοήτευσε. Είχαν υποτιμήσει τον κίνδυνο.
Πολυβίου: Τα στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς είναι εντός της αρμοδιότητας του Υπουργού Άμυνας;
Παπακώστας: Είναι αρμοδιότητα του Αρχηγού του ΓΕΕΦ ο οποίος υπάγεται στο ΥΠΑΜ.
Πολυβίου: Συμφωνείτε ότι υπήρξε στρέβλωση του συστήματος του Υπουργείου Άμυνας εξαιτίας του στρατιωτικού επιτελείου;
Παπακώστας: Είναι ευλογία να συνυπηρετούν πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό, όταν όμως συνεργάζονται. Είναι κατάρα όταν υπάρχουν προσωπικές διαφορές και καθόλου συνεργασία.
Πολυβίου: Δεν είναι αντιφατικό αυτό που λέτε ότι δεν αντιληφθήκατε πλήρως τον κίνδυνο ενώ από την άλλη οι επιστολές κάνουν λόγω για επικινδυνότητα;
Παπακώστας: Το θέμα του βαθμού επικινδυνότητας δεν μπορούσα να το διαγνώσω εγώ. Αυτό έπρεπε να το κάνουν οι αξιωματικοί που έχουν εκπαιδευθεί κατάλληλα. Αυτοί είχαν τη σχετική ευθύνη. Όταν η συγκεκριμένη Διοίκηση ελέγχει τόνους ολόκληρους πυρομαχικών της ΕΦ και μπορούν να τα χειριστούν, δεν είχα λόγο να αμφισβητήσω τα όσα μου έλεγαν.
Σε αυτό το σημείο ο κ. Ερωτοκρίτου, δικηγόρος οικογένειας ενός εκ των θυμάτων, εγείρει θέμα γιατί ο κ. Πολυβίου δεν ρώτησε σε ποιον δόθηκε η οδηγία για να κατέβει το εμπορευματοκιβώτιο στο οποίο είχε σημειωθεί η πρώτη έκρηξη και ποιοι ήταν παρόντες σε αυτή τη σύσκεψη. Ο κ. Πολυβίου απάντησε ότι οι πληροφορίες αυτές είναι καταγεγραμμένες σε πρακτικό της συνάντησης.
Ολοκληρώθηκε η κατάθεση Παπακώστα (12:15)
Η διαδικασία συνεχίζεται με την κατάθεση του Χαράλαμπου Χαραλάμπους, Υποδιευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας ο οποίος τελεί σε διαθεσιμότητα. Ο κ. Χαραλάμπους θα διαβάσει γραπτή δήλωση σχετικά με την εμπλοκή του στην όλη υπόθεση.
Στις 5 Ιουλίου του 2011 έλαβα εντολή από το Διευθυντή της Πυροσβεστικής να μεταβώ στη Ναυτική Βάση για να δω από άποψη πυροπροστασίας ένα εμπορευματοκιβώτιο που είχε διογκωθεί. Την επόμενη μεταβήκαμε στη Ναυτική Βάση με τον κ. Λοϊζίδη και μας έγινε 5λεπτη ενημέρωση από τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη ο οποίος μας είπε ότι τα κιβώτια περιέχουν πυρίτιδα.
Πήγαμε στο χώρο για να δούμε το εμπορευματοκιβώτιο και εκεί μας είπε ότι η πυρίτιδα αναφλέγεται και δεν εκρήγνυται. Ακολούθησε συζήτηση για τους πυροσωλήνες, αλλά επειδή δεν κατέχω το αντικείμενο δεν συμμετείχα στη συζήτηση. Ακολούθως ανέβηκα στην κορυφή των εμπορευματοκιβωτίων και διαπίστωσα ότι η πόρτα του εμπορευματοκιβωτίου είχε μετακινηθεί κατά 30 εκατοστά. Διαπιστώθηκε ότι υπήρχε καμένη πυρίτιδα, ένα κομμάτι ξύλο και ότι υπήρχε καπνιά από την καύση. Ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης δεν αποδέχθηκε την άποψη ότι συνέβη έκρηξη, αφού όπως είπε η πυρίτιδα αναφλέγεται αλλά δεν εκρήγνυται. Ακολούθως τηλεφώνησα στον Λεωνίδα Λεωνίδου για να τον ρωτήσω και μου είπε ότι πρέπει να γίνει έλεγχος και να αποσταλεί δείγμα στον κατασκευαστή.
Ρώτησα τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη αν έγινε δειγματοληπτικός έλεγχος και ο κ. Γεωργιάδης μου απάντησε αρνητικά. Ρώτησα αν πρέπει να καταστραφεί το υπόλοιπο φορτίο αλλά μου είπε ότι συντρέχουν πολιτικοί λόγοι και δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Μετά από συζήτηση και κατάθεση εισηγήσεων για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν συμφωνήσαμε ότι η καλύτερη λύση ήταν η τοποθέτση ραντιστήρων νερού για 3 μήνες και μετά το φορτίο να μεταφερόταν. Επίσης τέθηκε θέμα για το πώς επηρεάζει το θαλασσινό νερό την πυρίτιδα και με ενημέρωσαν ότι καταστρέφει τον σταθεροποιητή. Ο κ. Γεωργιάδης με ενημέρωσε ότι ο σταθεροποιητής είχε καταστραφεί. Επίσης ζήτησα να κατεβεί το συγκεκριμένο εμπορευματοκιβώτιο για να γίνει αυτοψία. Επειδή δεν θα κρατούνταν πρακτικά της συνάντησης ενημέρωσα τον διευθυντή της Πυροσβεστικής και έλαβα εντολές να ετοιμάσω σημείωμα. Δεν ετοίμασα γιατί περίμενα να κληθούμε για αυτοψία στο εμπορευματοκιβώτιο αφού το κατέβαζαν.
Πολυβίου: Είπατε ότι πρέπει να έγινε έκρηξη;
Χαραλάμπους: Το είπα αλλά απορρίφθηκε από τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη, ο οποίος είπε ότι η πυρίτιδα δεν εκρήγνυται. Από έξω φαινόταν ότι έγινε έκρηξη και περίμενα να κατεβεί το εμπορευματοκιβώτιο για να διαπιστώσω τι προκάλεσε τη διόγκωση. Εκτίμησα ότι πιθανόν να είχε γίνει έκρηξη.
Πολυβίου: Δεν θορυβηθήκατε στη θέα των στοιβαγμένων εμπορευματοκιβωτίων;
Χαραλάμπους: Όχι, λόγω των όσων άκουσα από τον Συνταγματάρχη Γεώργιάδη ο οποίος ήταν ο πλέον ειδικός. Μας είπε ότι η πυρίτιδα δεν ήταν επικίνδυνη και ότι οι πυροσωλήνες είχαν μεταφερθεί αλλού. Μας είπε ότι η διόγκωση έγινε από τη βίαιη εκτόξευση αερίων από την αποσταθεροποιημένη πυρίτιδα. Σε καμία περίπτωση δεν τέθηκε στη σύσκεψη το ενδεχόμενο έκρηξης των εμπορευματοκιβωτίων και χωρίς να μπούμε στο εμπορευματοκιβώτιο πως θα ήμουν βέβαιος για το τι έγινε; Δεν μπορούσα να ξέρω τι θα συμβεί. Θεωρούσα πιθανή νέα ανάφλεξη αλλά όχι έκρηξη. Δεν ήξερα ότι μέσα υπήρχαν εκρηκτικά και ούτε γνωρίζαμε για το βαθμό επικινδυνότητας τους.
Πολυβίου: Ο κ. Θεοφίλου στη χθεσινή κατάθεση είπε ότι αν υπήρχε αξιωματικός υπηρεσίας μπορεί να ήταν διαφορετικός ο χειρισμός.
Χαραλάμπους: Αν υπήρχε αξιωματικός υπηρεσίας θα είχαμε ακόμη ένα θύμα. Η κατάργηση του αξιωματικού υπηρεσίας απλώς έγινε μία εισήγηση από τον Διευθυντή της Πυροσβεστικής που εγκρίθηκε από τον Αρχηγό. Ούτως ή άλλως η ΕΜΑΚ ποτέ δεν είχε αξιωματικό υπηρεσίας.
Επεισόδιο σημειώθηκε με την ολοκλήρωση της κατάθεσης του κ. Χαραλάμπους με τους συγγενείς των θυμάτων να του επιτίθενται λεκτικά. (13:00)
Κατάθεση Ανδρέα Λοιζιδη Διοικητή ΕΜΑΚ
Πολυβίου: Πείτε μας πως εμπλακείκατε στο θέμα αυτό
Λοιζίδης: Στις 6/7/11 μου τηλεφώνησε Χαραλάμπους και μου είπε ότι θα περνούσε από την ΕΜΑΚ πριν πάει στο Μαρί. Δεν ήξερα τι σύσκεψη ήταν και μου λέει «αν δεν έχεις δουλειά έλα» και πήγα. Ήταν παραξενευμένος και μου είπε ότι πρώτη φορά μας καλούν για να επιθεωρήσουμε πυρομαχικά. Της σύσκεψης προέδρευε ο Γεωργιάδης, αν και παραξενεύτηκε γιατί υπήρχε εκεί ανώτερος του, ο Ταξίαρχος Θεοφάνους. Πήγαμε στα κοντέινερς και μας ενημέρωσε για το περιεχόμενο. Πρώτη φορά άκουγα γι αυτά. Μας ενημέρωσε για το ιστορικό και τι περιείχαν. Ο Χαραλάμπους ρώτησε τι ήταν οι πυροσωλήνες και μας είπε ότι επειδή ήταν επικίνδυνοι απομακρύνθηκαν.
Ρώτησα γιατί δεν καταστραφήκαν και μας είπε (ο Γεωργιάδης) ότι ήταν πολιτικό το θέμα και σκοπός ήταν να μην διασαλευθούν οι σχέσεις μας με τη Συρία.
Τους είπε τότε «και έμειναν μέσα στο λάλλαρο τόσο καιρό»; και μας εξήγησε για τις πολιτικές πτυχές και μας έδειξε το κιβώτιο στην τρίτη στιβάδα που είχε μετακινηθεί από τη θέση του
Εγώ είπα ότι φαίνεται ότι έγινε έκρηξη και μου είπε να μην βγάζω βιαστικά συμπεράσματα.
Ανέβηκα πάνω γιατί μου το ζήτησε ο Χαραλάμπους, παρόλο που δεν είχα δικαιοδοσία
Υπήρχε μια σχισμή απ΄ όπου εξείχε ένα ξύλο καπνισμένο. Οι πόρτες είχαν ανοίξει περίπου 20 εκατοστά. Ζήτησα από φωτογράφο να το φωτογραφήσει και πρέπει να υπάρχουν αυτές οι φωτογραφίες
Μετά τους είπα ότι πρέπει να έγινε έκρηξη και μου είπε ότι δεν εκρήγνυται αλλά καίγεται.
Ανέβηκα πάνω και είδα μέσα ξύλινα κιβώτια στοιβαγμένα με τάξη. Με προβλημάτισε γιατί ανέμενα να επικρατεί αταξία.
Άκουσα τον Χαραλάμπους μετά να λέει ότι αν δεν κατεβεί κάτω το κοντέινερ, δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα.
Στη σύσκεψη μετά δεν μιλούσε για έκρηξη ούτε για επικινδυνότητα. Όλοι μιλούσαν για αυτανάφλεξη και πως μπορεί να προκληθεί.
Ο κ. Γεωργιάδης είχε αμφιβολίες για να κατεβεί (το εν λόγω κοντέινερ), γιατί (η όλη διαδικασία) στοιχίζει 2000 ευρώ και ο Χαραλάμπους επέμενε. Μίλησε με τον Λεωνίδου στο τηλέφωνο και του είπε ότι πρέπει να γίνονται αναλύσεις.
Ο Γεωργιάδης είπε ότι το κρατικό χημείο δεν μπορεί να κάνει τέτοιες αναλύσεις και ότι είχαν γίνει προσπάθειες για να σταλούν στην Ελλάδα, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα.
Ο Γεωργιάδης εξέφρασε ανησυχία για τις υψηλές θερμοκρασίες και ζήτησε από την ΕΜΑΚ να στέλνονται 3 φορές την ημέρα πυροσβεστικά για ράντισμα.
Μετά έγινε συζήτηση για ψύξη του εμπορευματοκιβωτίου.
Μας είπε ότι δεν τους ενδιέφερε ο αποσταθεροποιητής διότι είχε καταστραφεί.
Ο Γεωργιάδης είπε ότι θα έπαιρνε πρόταση στον υπουργό γιατί ήθελε λύση το επόμενο πρωί και θα εισηγείτο το σύστημα ραντίσματος.
Αποφασίστηκε μέσα να κατεβεί το εμπορευματοκιβώτιο και να ειδοποιηθεί η πυροσβεστική για επιθεώρηση και την επόμενη μέρα θα τοποθετείτο σύστημα ραντίσματος και ψύξης και ότι εντός 3μηνών έπρεπε να μετακινηθεί σε ασφαλές σημείο η πυρίτιδα.
Σε εκείνη τη σύσκεψη, ο μόνος που μίλησε για έκρηξη ήμουν εγώ και εγώ δεν ήμουν ειδικός.
Πολυβίου: Σε έκθεση του ο Γεωργιάδης αναφέρεται σε αυτανάφλεξη, έκρηξη και ότι εκτονώθηκαν τα αέρια. εσείς διαφωνείται ότι τα είπε αυτά;
Λοιζίδης: Μας είπε επί λέξη ότι η πυρίτιδα δεν εκρήγνυται αλλά αναφλέγεται και καίγεται ακαριαία.
Πολυβίου: Δεν θεωρήσατε σωστό να ενημερώσετε γραπτώς τους άντρες σας για το φορτίο αυτό, που ήταν εντός της γεωγραφικής τους αρμοδιότητας;
Λοιζίδης: Ενημέρωσα προφορικά τους αξιωματικούς μου, παρόλο που ήταν εμπιστευτικό, γι αυτό και δεν το έκανα γραπτώς. Ενημέρωσα τον υποδιοικητή και τον Βοηθό σταθμάρχη. Όχι τους άνδρες της ΕΜΑΚ
Πολυβίου: Η δική σας εμπλοκή λήγει στις 6/7;
Λοιζίδης: Μάλιστα.
Πολυβίου: Δεν έπρεπε οι άνδρες της ΕΜΑΚ να γνωρίζουν ότι σε λίγες μέρες μπορούσε να γίνει σοβαρή έκρηξη;
Λοιζίδης: Δεν είχα καμιά εξουσιοδότηση για να βρίσκομαι σε αυτή τη σύσκεψη, ήμουν σε αμφιβολία αν έπρεπε να μιλήσω, μας μίλησαν για πυρομαχικά, πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους. Δεν το συζήτησα ούτε με τον Χαραλάμπους, γι αυτό και αντιλήφθηκα ότι έπρεπε να τηρηθεί εμπιστευτικότητα
Πολυβίου: Η γνώση που πήρατε περιστασιακά, εναποθέτει σε εσάς την ευθύνη να πάρετε μέτρα. Είσαστε ο ανώτερος ιεραρχικά στην ΕΜΑΚ. Είχατε υποχρέωση να ενημερώσετε και να καταρτίσετε σχέδιο δράσης για να προστατεύσετε τους άνδρες σας.
Λοιζίδης: Κανένας δεν μιλούσε για επικίνδυνο φορτίο στη σύσκεψη. Οι ειδικοί των μεταλλίων δεν είπαν τίποτε, οι στρατιωτικοί μας διαβεβαίωναν ότι δεν εκρήγνυται.
Ήμουν και εγώ εκεί κατά την έκρηξη και τραυματίστηκα. Αν το γνώριζα νομίζετε οτι θα πήγαινα;
Εγώ ενημερώθηκα για πυρκαγιά στο Μαρί, 11 λεπτά μετά την άφιξη των οχημάτων μας στον χώρο.
Πολυβίου: Έστω μια πληροφόρηση από σας να υπήρχε τουλάχιστον οι πυροσβέστες θα γνώριζαν περί τίνος θα επρόκειτο.
Λοϊζίδης: Καθοδόν προς τη βάση προσπάθησα 3 φορές να μιλήσω με τον αρχιλόχία Παπαδόπουλο. Με πήρε λίγο μετά και μου είπε ότι «κρούζουν ούλλα» και δεν μπορούμε να πλησιάσουμε. Μετά μίλησε με τον Χαραλάμπους και μου είπε ότι θα μιλούσε αυτός κατευθείαν με τον Παπαδόπουλο.
Πολυβίου: Όταν μιλήσατε με τον Παπαδόπουλο, δεν αντιληφθήκατε ότι έπρεπε να απομακρυνθούν και να πάρετε πρωτοβουλία να τους πείτε να απομακρυνθούν στα 1600 μέτρα;
Λοιζίδης: Δεν μου ακούστηκε ανήσυχος, το «κρούζουν ούλλα» είναι έκφραση που χρησιμοποιείται, δεν είχα αντίληψη του επεισοδίου. Ο λοχίας είχε να επιλέξει μεταξύ του να φύγει ή να μείνει για να προστατεύσει τη βάση και το βασιλικό. Σύμφωνα με την πληροφόρηση, ότι η πυρίτιδα καίγεται και δεν εκρήγνυται, πέρασε μια ώρα και φαινόταν οτι η πυρίτιδα συμπεριφερόταν όπως μας είχαν πει.
Πολυβίου: Για 4 μέρες προσπαθούσατε να δείτε τι πυρίτιδα ήταν;
Λοιζίδης: Μας είπαν ότι ήταν διάφορα είδη πυρίτιδας αλλά δεν γνώριζαν τη σύσταση της. Δεν ξέραμε τον κωδικό του υλικού. Ο Γεωργιάδης μας είπε κάτι κωδικούς που δεν αντιληφθήκαμε. Μας είπε ότι δεν γνώριζαν τη χημική της σύσταση.
Πολυβίου: Τώρα, μετά την τραγωδία, αναγνωρίζετε ότι έγιναν σοβαρά λάθη συμπεριλαμβανομένης της πυροσβεστικής;
Λοιζίδης: Λάθη έγιναν πολλά, στην πυροσβεστική όμως δεν αναγνωρίζω ότι έγιναν λάθη. Με τα δεδομένα που είχε να αντιμετωπίσει και με την ελλιπή πληροφόρηση για το είδος του υλικού, δεν μπορούσαμε να δράσουμε αλλιώς.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε. Με το τέλος της διαδικασίας η αδελφή του μακαρίτη πυροσβέστη Σπύρου Τταντή, Ελένη, επιτέθηκε φραστικά στον κ. Λοϊζίδη αποκαλώντας τον δολοφόνο. Είπε επίσης ότι «του στέρησε τα μωρά του και ότι πρέπει να πάει ισόβια». Το μικρό επεισόδιο έληξε με την επέμβαση των ψυχραιμότερων.
Ο τέως Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας κατάθεσε σήμερα ενώπιον της ερευνητικής επιτροπής, για την τραγωδία στη ναυτική βάση, στο Μαρί. Η διαδικασία άρχισε στις 9.30. Στην επιτροπή κατάθεσαν επίσης ο Βοηθός Διευθυντής της πυροσβεστικής Χαράλαμπος Χραλάμπους, και ο Διοικητής της ΕΜΑΚ, Ανδρέας Λοιζίδης.
- Παπακώστας: "Ως πολιτικός προϊστάμενος τύγχανα ελλιπούς και ετεροχρονισμένης ενημέρωσης για το θέμα από την ΕΦ λόγω κυρίως της υποτίμησης από αυτούς των κινδύνων."
- "Διαφώνησα έντονα με την επιλογή για εκφόρτωση των εμπορευματοκιβωτίων και τη φύλαξή τους στην Κύπρο"
- "Μια μικρή ομάδα ανώτερων αξιωματικών της ΕΦ με απογοήτευσε, απεδείχθησαν κατώτεροι των περιστάσεων."
- "Ο σωστός και έντιμος ηγέτης πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τα λάθη και τις παραλείψεις των υφισταμένων του."
- "Ο Μπισμπίκας αποφάσισε τον χώρο φύλαξης του φορτίου."
- "Προσωπικά ήμουν βέβαιος ότι ο Πρόεδρος ήταν ενήμερος μέσω του ΥΠΕΞ και του κ. Παντελίδη"
- "Από τον Ιούνιο του 2009 μέχρι το Δεκέμβριο του 2010, το ΥΠΑΜ είχε απευθυνθεί προς το Υπουργείο Εξωτερικών 5 φορές γραπτώς, ζητώντας το πράσινο φως για να προχωρήσει στην εκποίηση ή καταστροφή του φορτίου"
- "Η απάντηση ήταν πάντα η ίδια, δηλαδή ότι πολιτικοί λόγοι δεν έχουν διαφοροποιηθεί και δεν δικαιολογείται οποιαδήποτε αλλάγή στο χειρισμό του θέματος."
- Λοιζίδης: "Ήμουν και εγώ εκεί κατά την έκρηξη και τραυματίστηκα. Αν το γνώριζα νομίζετε οτι θα πήγαινα;"
- "Εγώ ενημερώθηκα για πυρκαγιά στο Μαρί, 11 λεπτά μετά την άφιξη των οχημάτων μας στον χώρο."
- "Λάθη έγιναν πολλά, στην πυροσβεστική όμως δεν αναγνωρίζω ότι έγιναν λάθη"
- Στο τέλος της διαδικασίας η αδελφή του μακαρίτη πυροσβέστη Σπύρου Τταντή επιτέθηκε φραστικά στον κ. Λοϊζίδη αποκαλώντας τον "δολοφόνο".
Ο κ. Παπακώστας διάβασε δήλωση και ακολούθως απάντήσε σε ερωτήσεις. Ο τέως Υπουργός Άμυνας εξέφρασε τη θλίψη του για την τραγωδία και τα συλλυπητήρια προς τις οικογένειες των θυμάτων.
«Μετά από πολυτάραχη καριέρα 50 χρόνων βρίσκομαι εδώ για να πω την αλήθεια. Στις 6 Φεβρουαρίου του 2009 σε σύσκεψη στο Προεδρικό διαφώνησα έντονα με την επιλογή για εκφόρτωση των εμπορευματοκιβωτίων και τη φύλαξή τους στην Κύπρο. Δεν έπρεπε να εμπλακούμε σε μία διαμάχη άλλων χωρών γιατί το φορτίο μπορούσε να αποτελέσει στόχο δολιοφθοράς».
Βασιστήκαμε σε γνώμες ειδικών και εμπειρογνωμόνων για να μας συμβουλεύσουν για τη φύλαξη και την επικινδυνότητα του φορτίου. Ο κ. Γεωργιάδης μας διαβεβαίωνε όλους και τον Πρόεδρο και την ηγεσία του Υπουργείου αλλά και το ΓΕΕΦ ότι αφαιρουμένων των πυροσωλήνων η πυρίτιδα θα ήταν αδρανής και γι’ αυτό προχωρήσαμε στην αφαίρεση των πυροσωλήνων. Οι δηλώσεις μου σχετικά με την δυνατότητα φύλαξης σε κατοικημένες περιοχές ήταν απόρροια των διαβεβαιώσεων που είχαν λάβει. Το Μαρί ως χώρος φύλαξης των εμπορευματοκιβωτίων το υπέδειξε ο κ. Μπισμπίκας. Στο Υπουργείο Άμυνας ανατέθηκε η ευθύνη της διασφάλισης του φορτίου ενώ το ΥΠΕΞ ανέλαβε τους υπόλοιπους χειρισμούς. Ουδέποτε ενημερώθηκα για διπλωματικούς χειρισμούς και οι όποιες αποφάσεις λαμβανόταν σε επίπεδο ΥΠΕΞ και Προεδρικού. Το Υπουργείο Άμυνας ήταν αναγκασμένο να ακολουθεί αποφάσεις. Μέσα από τα πρακτικά των συσκέψεων φαίνεται η ξεκάθαρη θέση του ΥΠΕΞ, Μάρκου Κυπριανού ο οποίος δήλωνε ότι το θέμα ήταν πολιτικό και ότι ήταν δική του αρμοδιότητα. Μάλιστε δήλωνε ότι ο Πρόεδρος ήταν ενήμερος.
Στις 6 Φεβρουαρίου του 2010 ο Διευθυντής του επιτελείου μου, Συνταγματάρχης Σταύρου με εκπροσώπησε σε σύσκεψη στο Προεδρικό. Η θέση μας ήταν σαφής: «Η παρατεταμένη αποθήκευση του φορτίου στο ύπαιθρο εγκυμονούσε κινδύνους και γι’ αυτό έπρεπε να καταστραφεί". Ουδέποτε ολιγώρησα ή αγνόησα τις ανησυχίες του ΓΕΕΦ. Ενημερώναμε άμεσα και ανελλιπώς το Υπουργείο Εξωτερικών και το Προεδρικό. Θεωρώ ότι η παρουσία μελών του Προεδρικού στις συσκέψεις εξυπακούει ενημέρωση του Προέδρου. Από εκεί και πέρα κανένας δεν έδωσε ξεκάθαρο μήνυμα για έκρηξη και ούτε προειδοποίησε για το βαθμό της επικινδυνότητας του φορτίου. Το ενδεχόμενο αυτό ακούστηκε για πρώτη φορά σε σύσκεψη στις 7/2/2011. Και πάλι είχε αναφερθεί ως ενδεχόμενο και όχι ως υπαρκτός κίνδυνος και γι’ αυτό στην αλληλογραφία μου ζητούσα τον τερματισμό της φρούρησης από την Εθνική Φρουρά.
Στα τέλη Φεβρουαρίου ενημερώθηκα ότι η διαδικασία προχωρούσε και στην συνέχεια έτυχα ενημέρωσης για τις δυσκολίες που παρουσιάστηκαν.
Μετά από διαπίστωση διόγκωσης κιβωτίου στις 4 Ιουλίου, ενημερώθηκα την επόμενη ημέρα και έδρασα άμεσα καλώντας σύσκεψη. Σε αυτή τη σύσκεψη οι υπηρεσιακοί ζήτησαν πολιτική έγκριση για την καταστροφή του φορτίου. Και τόνισαν ότι έπρεπε να εγκριθεί το συγκεκριμένο αίτημα. Όταν ρώτησα αν υπήρξε κίνδυνος έκρηξης ο κ. Γεωργιάδης μου απάντησε ότι πιθανόν να έγινε εσωτερική έκρηξη και με καθησύχασε ότι δεν υπήρχε περαιτέρω κίνδυνος για έκρηξη επειδή οι εσωτερικές αέριες μάζες είχαν εκτονωθεί. Παρά τις διαβεβαιώσεις ζήτησα τη σύσταση ομάδας και έδωσα οδηγίες προς τον Αρχηγό του ΓΕΕΦ για κλήση των εμπειρογνωμόνων του ΟΑΣΕ, όμως ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης είπε ότι αυτό δεν χρειαζόταν.
Πίστευα ότι μετά την έκθεση των εμπειρογνωμόνων του ΟΑΣΕ θα συμφωνούσε και ο Πρόεδρος να προχωρήσει σε καταστροφή του φορτίου. Στις 6 Ιουλίου ενημερώθηκα προφορικά από τον Ταξίαρχο Θεοφάνη Θεοφάνους ότι ομάδα εμπειρογνωμόνων θα ετοίμαζε έκθεση. Στις 8 Ιουλίου ρώτησα για την έκθεση και με διαβεβαίωσαν ότι χρειαζόταν να συμπληρωθούν κάποια κενά. Απʼ ότι εκ των υστέρων ενημερώθηκα η πυρκαγιά εκδηλώθηκε από τις 3.30. Εγώ ενημερώθηκα 20 λεπτά μετά την έκρηξη και δυόμιση ώρες μετά την φωτιά. Μετά την έκρηξη ζήτησα και πάλι την έκθεση ενώ διαπίστωσα ότι έγινε αλλοίωση αναφορών στην έκθεση. Αν και στην έκθεση δεν υπάρχει αναφορά για άμεσο κίνδυνο έκρηξης, αυτή θα αποτελούσε για μένα στοιχείο το οποίο θα κατέθετα στον Πρόεδρο ώστε να ζητήσω την καταστροφή του φορτίου. Επίσης δεν εκτελέστηκαν οι σαφείς οδηγίες που έδωσα στη σύσκεψη της 5ης Ιουλίου για απομάκρυνση του εν λόγω φορτίου. Μάλιστα, με έκπληξή είδα να υποβάλλεται υπό μορφή εισήγησης στην έκθεση.
Ως πολιτικός προϊστάμενος τύγχανα ελλιπούς και ετεροχρονισμένης ενημέρωσης για το θέμα από την ΕΦ λόγω κυρίως της υποτίμησης από αυτούς των κινδύνων. Οι εντολές μου δεν εκτελούνταν με επιμέλεια ενώ θεωρώ ότι το κακό έχει τις ρίζες του στην άφιξη του φορτίου όταν όλοι οι εμπλεκόμενοι δεν αντιληφθήκαμε ότι το φορτίο ήταν επικίνδυνο.
Κανένας δεν ζήτησε την εκκένωση της βάσης, αντίθετα όλοι ζήτησαν ανάκληση του προσωπικού. Ούτε την υστάτη δεν αντιλήφθηκαν ότι βρισκόμασταν ένα βήμα πριν την έκρηξη. Ο Υπουργός Άμυνας δεν είναι εμπειρογνώμονας, βασίζεται στις συμβουλές των αρμοδίων που έχουν τη σχετική κατάρτιση. Υπάρχουν πάντα κίνδυνοι στην Εθνική Φρουρά, λόγω της φύσης της. Οι λέξεις «επικίνδυνο» ή «έκρηξη» δεν είναι ξένες. Εκείνο που έχει σημασία είναι η διαβάθμιση του κινδύνου. Η πολιτική ηγεσία δεν είχε λόγο αμφισβήτησης της απόφασης όταν οι στρατιωτικοί διαβεβαίωναν ότι το φορτίο είναι αδρανές. Μια μικρή ομάδα ανώτερων αξιωματικών της ΕΦ με απογοήτευσε, απεδείχθησαν κατώτεροι των περιστάσεων. Ο σωστός και έντιμος ηγέτης πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τα λάθη και τις παραλείψεις των υφισταμένων του. Γιʼ αυτό δεν δίστασα από την πρώτη στιγμή να υποβάλω παραίτηση ως ένδειξη πολιτικής ευθιξίας. Εκφράζω τη λύπη μου γιατί κάποιοι έσπευσαν να μου φορτώσουν ευθύνες πριν καν να καταθέσω στην Επιτροπή. Έχασα κι εγώ την κόρη μου και ξέρω τον πόνο που νοιώθουν οι συγγενείς των θυμάτων. Θέλω να πω και πάλι ότι λυπάμαι που δεν πρόλαβα να αποτρέψω το κακό.
Τέλος γραπτής δήλωσης Κώστα Παπακώστα - Αρχίζουν οι ερωτήσεις από τον κ. Πολυβίου
Πολυβιου: Λέτε ότι στην παρουσία συνεργατών Προέδρου σε συσκέψεις εξυπακούει ενημέρωση Προέδρου. Δεν έπρεπε να επιχειρήσετε να τον ενημερώσετε ο ίδιος;
Παπακώστας: Ένας εκπρόσωπος του Προέδρου όταν πηγαίνει σε κάποια σύσκεψη όπου το θέμα είναι γνωστό, παίρνει κατευθυντήριες γραμμές για το πως θα τοποθετηθεί, αυτό ξέρω. Άρα με την παρουσία του κ. Παντελίδη θεωρούσα ότι εκπροσωπεί τα λεγόμενα του Προέδρου.
Πολυβίου: Λέτε ότι η δουλειά του υπουργού είναι να δίνει οδηγίες και να χαράσσει πολιτική και ότι δεν είναι εμπειρογνώμονας. Δεν έχει όμως και ευθύνη να βεβαιώνεται ότι εκτελούνται οι οδηγίες του;
Παπακώστας: Τα θέματα αυτά ρυθμίζονται με νόμους και ο περί εθνικής φρουράς νόμος είναι σαφής: Ο ΥΠΑΜ δίνει οδηγίες στον αρχηγό του ΓΕΕΦ αλλά δεν έχει μηχανισμό στο ΓΕΕΦ να παρακολουθεί αν εφαρμόζονται οι οδηγίες του. Ο Αρχηγός τα μεταφέρει σε υφισταμένους του και μετά ο ίδιος αναφέρεται στον Υπουργό. Αν προκύψει κάτι, ο ίδιος πρέπει να πάει στον Υπουργό. Ο ΥΠΑΜ χειρίζεται 100 θέματα τη μέρα, δεν μπορεί στην πράξη ο Υπουργός να ζητά το feedback.
Πολυβίου: Δεν είναι υποχρέωση του Πολιτικού Προϊστάμενου να διαθέτει μηχανισμό που να παρακολουθεί αν οι οδηγίες του έχουν εφαρμοστεί; Στην ομιλία σας λέτε 6 φορές ότι ενημερωθήκατε εκ των υστέρων και ότι αποδείχθηκε ότι παραπλανηθήκατε.
Παπακώστας: Όταν λέω ότι εκ των υστέρων ενημερώθηκα είναι για να αποδείξω ότι πλανηθήκαμε όλοι από λανθασμένη εκτίμηση για την επικινδυνότητα της πυρίτιδας.
Πολυβιου: Από τις 6 Φεβρουαρίου του 2009 στο Προεδρικό εκφράσατε αντίθεση για τη μεταφορά του φορτίου στην Κύπρο. Δεν έπρεπε από την αρχή να γίνει ενδελεχής έρευνα του φορτίου για να γνωρίζετε επακριβώς τον βαθμό επικινδυνότητας; Δεν έπρεπε να ζητήσετε εξ αρχής να ζητήσετε να έρθουν εμπειρογνώμονες ΟΑΣΕ; Γιατί δεν έγινε ποτέ αυτό και δεν είχαμε πλήρη και αξιόπιστη καταγραφή με τη βοήθεια ξένων εμπειρογνωμόνων;
Παπακώστας: Έγινε η έρευνα από τους δικούς μας εμπειρογνώμονες, αυτούς διαθέτουμε. Ξέρετε πόσα πυρομαχικά και εκρηκτικά διαχειρίζεται ο Στρατός; Δεν μπορεί να έρχονται συνέχεια ξένοι εμπειρογνώμονες. Όταν η πολιτεία σου λέει αυτός είναι ο εμπειρογνώμονας μου, τον δέχεσαι. Μάλιστα ο Συντ/χης Γεωργιάδης είχε ανέβει και στο πλοίο.
Πολυβίου: Λέτε ότι τη φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων στη βάση την υπέδειξε ο κ. Μπισμπίκας. Ο ίδιος το αρνήθηκε. Ποιος όμως το αποφάσισε έστω και αν ο Μπισμπίκας το αρνείται;
Παπακώστας: Ο κ Μπισμπίκας πήρε οδηγίες από μένα να εξεύρει κατάλληλο χώρο, (δεν θυμάται υπό ποιες συνθήκες), έστειλε επιτελείο και έκαναν αναγνωρίσεις και επέλεξαν το Μαρί. Δεν μου τέθηκε ότι υπάρχουν τρεις χώροι ώστε να επιλεγεί ο ένας. Ο ίδιος ο κ. Μπισμπίκας αναφέρθηκε συγκεκριμένα στο Μαρί. πως γίνεται να έχουν πάθει τώρα όλοι αμνησία; Η απόφαση ήταν του Μπισμπίκα.
Πολυβίου: Η απόφαση αυτή δεν επικυρώθηκε από σας ή από τον Πρόεδρο;
Παπακώστας: Δεν είναι θέμα επικύρωσης. Όταν ο αρχηγός λέει οτι βρήκε κατάλληλο χώρο, δεν μπορούσα εγώ να τον αμφισβητήσω. Ήρθε στις 6 Φεβρουαρίου στο γραφείο μου το πρωί, και μου είπε ότι βρέθηκε χώρος. Παρών ήταν και ένας Αντισυνταγματάρχης, ο οποίος μου το είχε υπενθυμίσει μετά την κατάθεση Μπισμπίκα. Το απόγεμα ήταν η σύσκεψη στο Προεδρικό και αναφέρθηκε η επιλογή της ναυτικής βάσης αλλά δεν ξέρω αν γράφτηκε στο πρακτικό.
Πολυβίου: Λέτε ότι με βάση την επικινδυνότητα του φορτίου γράφονται συνεχώς επιστολές προς τον ΥΠΕΞ και παίρνατε την ίδια απάντηση, ότι δηλαδή για πολιτικούς λόγους δεν μπορεί να γίνει κάτι. Δεν έπρεπε να πείτε σε κάποια φάση ότι πλέον οι πολιτικοί λόγοι που προβάλλονταν συνεχώς δεν σας ικανοποιούν; Δεν έπρεπε να πάτε στον Πρόεδρο να πείτε ότι το φορτίο πρέπει να φύγει εδώ και τώρα;
Παπακώστας: Πάντα στο μυαλό μου είχα την ασφάλεια του προσωπικού. Σε αυτή την περίπτωση το θέμα ήταν κατ’ εξοχήν πολιτικό. Σε πολλές περιπτώσεις ήρθα σε αντιπαράθεση και επέμενα με δυναμικό τρόπο ότι η καταστροφή του φορτίου ήταν η πιο γρήγορη και ασφαλής λύση. Αυτή ήταν η γραμμή μου, όμως ο ΥΠΕΞ που είναι ο καθ’ ύλην αρμόδιος και ο Διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου του Προέδρου που ήταν παρόντες και θα έπρεπε να ενημερώνουν τον Πρόεδρο δεν το έπραξαν. Ήμουν βέβαιος ότι ο Πρόεδρος γνώριζε ότι και εγώ.
Πολυβίου: Είχατε κατ’ ιδίαν συναντήσεις με τον Πρόεδρο. Δεν του αναφέρατε ποτέ την αγωνία σας, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τα κείμενα;
Παπακώστας: Δεν υπήρχε ποτέ θέμα άμεσου κινδύνου ώστε να ληφθούν δραστικά μέτρα. Τι να έλεγα στον Πρόεδρο από τη στιγμή που ο ΥΠΕΞ διαβεβαίωνε ότι το θέμα ήταν δικό του και ενημέρωνε τον Πρόεδρο ο ίδιος.
Πολυβίου: Στη σύσκεψη της 7ης Φεβρουαρίου του 2011 είπατε τη λέξη κουροφέξαλα όταν αναφέρθηκε το ενδεχόμενο πώλησης του φορτίου. Γιατί δεν επιμείνατε στη θέση σας να χτυπήσετε το χέρι στο τραπέζι και να πείτε φτάνει πια με τα κουροφέξαλα.
Παπακώστας: Ο βαθμός επικινδυνότητας άλλαξε στις 7/2 σε σχέση με τις 6/2. Ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης μίλησε για αλλοίωση και ενδεχόμενη έκρηξη. Ήταν η πρώτη και η τελευταία φορά που αναφέρθηκε αυτό το ενδεχόμενο. Όταν ο ίδιος ο Αρχηγός στην ίδια τη σύσκεψη λέει ότι η ΕΦ μπορεί να συνεχίσει με τη φύλαξη των εμπορευματοκιβωτίων αλλά όχι επ’ άπειρο δεν μπορούσα εγώ να στηρίξω τη λέξη «κουροφέξαλα».
Πολυβίου: Για 2,5 χρόνια το θέμα δεν συζητήθηκε στο Υπουργικό. Δεν έπρεπε εσείς ή ο κ. Κυπριανού να ζητήσετε να μπει αυτό το θέμα στην ημερήσια διάταξη; Ο Πρόεδρος είπε ότι ουδείς του το ζήτησε.
Παπακώστας: Προσωπικά ήμουν βέβαιος ότι ο Πρόεδρος ήταν ενήμερος μέσω του Υπουργού Εξωτερικών και του κ. Παντελίδη οι οποίοι όχι μόνο ήταν ενήμεροι από τις συσκέψεις αλλά και από την αλληλογραφία την οποία κοινοποιούσα σε όλους τους εμπλεκόμενους.
Πολυβίου: Στις 5 Ιουλίου του 2011 στη σύσκεψη δώσατε οδηγίες για αυθημερόν επιθεώρηση και οι εμπειρογνώμονες επισκέφθηκαν το χώρο την επόμενη ημέρα. Μιλήσατε με τον Πρόεδρο για το θέμα;
Παπακώστας: Όχι
Πολυβίου: Παρόλο που η έκθεση Γεωργιάδη καθυστέρησε, δεν έπρεπε να μιλήσετε με τον Πρόεδρο για το συμβάν της 4ης Ιουλίου;
Παπακώστας: Έδωσα οδηγίες. Τι να του έλεγα; Ότι θα κατέβει το εμπορευματοκιβώτιο για να ελεγχθεί; Τι θα μου έλεγε μέσω τηλεφώνου από την Ουκρανία; Ήθελα πρώτα να δω την έκθεση, να δω τι εισηγούντο οι εμπειρογνώμονες για να πείσω μετά τον Πρόεδρο για καταστροφή του φορτίου. Ήθελα την έκθεση για να την παρουσιάσω ως ντοκουμέντο στον Πρόεδρο ώστε να πειστεί για την καταστροφή. Το μόνο εφικτό ζήτημα ήταν ότι έπρεπε να απομονωθεί το εμπορευματοκιβώτιο και αναρωτιέμαι γιατί αφού έδωσα αυτή την εντολή δεν το κατέβασαν.
Πολυβίου: Οι εμπειρογνώμονες λένε ότι ακόμα και αν αυτό γινόταν, δεν θα μπορούσε να σωθεί η κατάσταση.
Παπακώστας: Διαφωνώ κάθετα. Θα αναφλεγόταν το ένα και όχι τα υπόλοιπα. Αλλά δεν χωρεί αμφιβολία ότι και τα υπόλοιπα είχαν υποστεί αλλοίωση.
Πολυβίου: Λέτε ότι μια μικρή ομάδα αξιωματικών με απογοήτευσαν και ότι φάνηκαν κατώτεροι των περιστάσεων. Δηλαδή ευθύνη φέρουν λίγοι αξιωματικοί της ΕΦ ή οι ευθύνες είναι μεγαλύτερες και διάσπαρτες;
Παπακώστας: Εσείς θα το διαπιστώσετε αυτό, δεν μπορώ να επιρρίψω ευθύνες σε κανέναν, αλλά όντως αυτή η ομάδα με απογοήτευσε. Είχαν υποτιμήσει τον κίνδυνο.
Πολυβίου: Τα στρατόπεδα της Εθνικής Φρουράς είναι εντός της αρμοδιότητας του Υπουργού Άμυνας;
Παπακώστας: Είναι αρμοδιότητα του Αρχηγού του ΓΕΕΦ ο οποίος υπάγεται στο ΥΠΑΜ.
Πολυβίου: Συμφωνείτε ότι υπήρξε στρέβλωση του συστήματος του Υπουργείου Άμυνας εξαιτίας του στρατιωτικού επιτελείου;
Παπακώστας: Είναι ευλογία να συνυπηρετούν πολιτικό και στρατιωτικό προσωπικό, όταν όμως συνεργάζονται. Είναι κατάρα όταν υπάρχουν προσωπικές διαφορές και καθόλου συνεργασία.
Πολυβίου: Δεν είναι αντιφατικό αυτό που λέτε ότι δεν αντιληφθήκατε πλήρως τον κίνδυνο ενώ από την άλλη οι επιστολές κάνουν λόγω για επικινδυνότητα;
Παπακώστας: Το θέμα του βαθμού επικινδυνότητας δεν μπορούσα να το διαγνώσω εγώ. Αυτό έπρεπε να το κάνουν οι αξιωματικοί που έχουν εκπαιδευθεί κατάλληλα. Αυτοί είχαν τη σχετική ευθύνη. Όταν η συγκεκριμένη Διοίκηση ελέγχει τόνους ολόκληρους πυρομαχικών της ΕΦ και μπορούν να τα χειριστούν, δεν είχα λόγο να αμφισβητήσω τα όσα μου έλεγαν.
Σε αυτό το σημείο ο κ. Ερωτοκρίτου, δικηγόρος οικογένειας ενός εκ των θυμάτων, εγείρει θέμα γιατί ο κ. Πολυβίου δεν ρώτησε σε ποιον δόθηκε η οδηγία για να κατέβει το εμπορευματοκιβώτιο στο οποίο είχε σημειωθεί η πρώτη έκρηξη και ποιοι ήταν παρόντες σε αυτή τη σύσκεψη. Ο κ. Πολυβίου απάντησε ότι οι πληροφορίες αυτές είναι καταγεγραμμένες σε πρακτικό της συνάντησης.
Ολοκληρώθηκε η κατάθεση Παπακώστα (12:15)
Η διαδικασία συνεχίζεται με την κατάθεση του Χαράλαμπου Χαραλάμπους, Υποδιευθυντής της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας ο οποίος τελεί σε διαθεσιμότητα. Ο κ. Χαραλάμπους θα διαβάσει γραπτή δήλωση σχετικά με την εμπλοκή του στην όλη υπόθεση.
Στις 5 Ιουλίου του 2011 έλαβα εντολή από το Διευθυντή της Πυροσβεστικής να μεταβώ στη Ναυτική Βάση για να δω από άποψη πυροπροστασίας ένα εμπορευματοκιβώτιο που είχε διογκωθεί. Την επόμενη μεταβήκαμε στη Ναυτική Βάση με τον κ. Λοϊζίδη και μας έγινε 5λεπτη ενημέρωση από τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη ο οποίος μας είπε ότι τα κιβώτια περιέχουν πυρίτιδα.
Πήγαμε στο χώρο για να δούμε το εμπορευματοκιβώτιο και εκεί μας είπε ότι η πυρίτιδα αναφλέγεται και δεν εκρήγνυται. Ακολούθησε συζήτηση για τους πυροσωλήνες, αλλά επειδή δεν κατέχω το αντικείμενο δεν συμμετείχα στη συζήτηση. Ακολούθως ανέβηκα στην κορυφή των εμπορευματοκιβωτίων και διαπίστωσα ότι η πόρτα του εμπορευματοκιβωτίου είχε μετακινηθεί κατά 30 εκατοστά. Διαπιστώθηκε ότι υπήρχε καμένη πυρίτιδα, ένα κομμάτι ξύλο και ότι υπήρχε καπνιά από την καύση. Ο Συνταγματάρχης Γεωργιάδης δεν αποδέχθηκε την άποψη ότι συνέβη έκρηξη, αφού όπως είπε η πυρίτιδα αναφλέγεται αλλά δεν εκρήγνυται. Ακολούθως τηλεφώνησα στον Λεωνίδα Λεωνίδου για να τον ρωτήσω και μου είπε ότι πρέπει να γίνει έλεγχος και να αποσταλεί δείγμα στον κατασκευαστή.
Ρώτησα τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη αν έγινε δειγματοληπτικός έλεγχος και ο κ. Γεωργιάδης μου απάντησε αρνητικά. Ρώτησα αν πρέπει να καταστραφεί το υπόλοιπο φορτίο αλλά μου είπε ότι συντρέχουν πολιτικοί λόγοι και δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Μετά από συζήτηση και κατάθεση εισηγήσεων για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν συμφωνήσαμε ότι η καλύτερη λύση ήταν η τοποθέτση ραντιστήρων νερού για 3 μήνες και μετά το φορτίο να μεταφερόταν. Επίσης τέθηκε θέμα για το πώς επηρεάζει το θαλασσινό νερό την πυρίτιδα και με ενημέρωσαν ότι καταστρέφει τον σταθεροποιητή. Ο κ. Γεωργιάδης με ενημέρωσε ότι ο σταθεροποιητής είχε καταστραφεί. Επίσης ζήτησα να κατεβεί το συγκεκριμένο εμπορευματοκιβώτιο για να γίνει αυτοψία. Επειδή δεν θα κρατούνταν πρακτικά της συνάντησης ενημέρωσα τον διευθυντή της Πυροσβεστικής και έλαβα εντολές να ετοιμάσω σημείωμα. Δεν ετοίμασα γιατί περίμενα να κληθούμε για αυτοψία στο εμπορευματοκιβώτιο αφού το κατέβαζαν.
Πολυβίου: Είπατε ότι πρέπει να έγινε έκρηξη;
Χαραλάμπους: Το είπα αλλά απορρίφθηκε από τον Συνταγματάρχη Γεωργιάδη, ο οποίος είπε ότι η πυρίτιδα δεν εκρήγνυται. Από έξω φαινόταν ότι έγινε έκρηξη και περίμενα να κατεβεί το εμπορευματοκιβώτιο για να διαπιστώσω τι προκάλεσε τη διόγκωση. Εκτίμησα ότι πιθανόν να είχε γίνει έκρηξη.
Πολυβίου: Δεν θορυβηθήκατε στη θέα των στοιβαγμένων εμπορευματοκιβωτίων;
Χαραλάμπους: Όχι, λόγω των όσων άκουσα από τον Συνταγματάρχη Γεώργιάδη ο οποίος ήταν ο πλέον ειδικός. Μας είπε ότι η πυρίτιδα δεν ήταν επικίνδυνη και ότι οι πυροσωλήνες είχαν μεταφερθεί αλλού. Μας είπε ότι η διόγκωση έγινε από τη βίαιη εκτόξευση αερίων από την αποσταθεροποιημένη πυρίτιδα. Σε καμία περίπτωση δεν τέθηκε στη σύσκεψη το ενδεχόμενο έκρηξης των εμπορευματοκιβωτίων και χωρίς να μπούμε στο εμπορευματοκιβώτιο πως θα ήμουν βέβαιος για το τι έγινε; Δεν μπορούσα να ξέρω τι θα συμβεί. Θεωρούσα πιθανή νέα ανάφλεξη αλλά όχι έκρηξη. Δεν ήξερα ότι μέσα υπήρχαν εκρηκτικά και ούτε γνωρίζαμε για το βαθμό επικινδυνότητας τους.
Πολυβίου: Ο κ. Θεοφίλου στη χθεσινή κατάθεση είπε ότι αν υπήρχε αξιωματικός υπηρεσίας μπορεί να ήταν διαφορετικός ο χειρισμός.
Χαραλάμπους: Αν υπήρχε αξιωματικός υπηρεσίας θα είχαμε ακόμη ένα θύμα. Η κατάργηση του αξιωματικού υπηρεσίας απλώς έγινε μία εισήγηση από τον Διευθυντή της Πυροσβεστικής που εγκρίθηκε από τον Αρχηγό. Ούτως ή άλλως η ΕΜΑΚ ποτέ δεν είχε αξιωματικό υπηρεσίας.
Επεισόδιο σημειώθηκε με την ολοκλήρωση της κατάθεσης του κ. Χαραλάμπους με τους συγγενείς των θυμάτων να του επιτίθενται λεκτικά. (13:00)
Κατάθεση Ανδρέα Λοιζιδη Διοικητή ΕΜΑΚ
Πολυβίου: Πείτε μας πως εμπλακείκατε στο θέμα αυτό
Λοιζίδης: Στις 6/7/11 μου τηλεφώνησε Χαραλάμπους και μου είπε ότι θα περνούσε από την ΕΜΑΚ πριν πάει στο Μαρί. Δεν ήξερα τι σύσκεψη ήταν και μου λέει «αν δεν έχεις δουλειά έλα» και πήγα. Ήταν παραξενευμένος και μου είπε ότι πρώτη φορά μας καλούν για να επιθεωρήσουμε πυρομαχικά. Της σύσκεψης προέδρευε ο Γεωργιάδης, αν και παραξενεύτηκε γιατί υπήρχε εκεί ανώτερος του, ο Ταξίαρχος Θεοφάνους. Πήγαμε στα κοντέινερς και μας ενημέρωσε για το περιεχόμενο. Πρώτη φορά άκουγα γι αυτά. Μας ενημέρωσε για το ιστορικό και τι περιείχαν. Ο Χαραλάμπους ρώτησε τι ήταν οι πυροσωλήνες και μας είπε ότι επειδή ήταν επικίνδυνοι απομακρύνθηκαν.
Ρώτησα γιατί δεν καταστραφήκαν και μας είπε (ο Γεωργιάδης) ότι ήταν πολιτικό το θέμα και σκοπός ήταν να μην διασαλευθούν οι σχέσεις μας με τη Συρία.
Τους είπε τότε «και έμειναν μέσα στο λάλλαρο τόσο καιρό»; και μας εξήγησε για τις πολιτικές πτυχές και μας έδειξε το κιβώτιο στην τρίτη στιβάδα που είχε μετακινηθεί από τη θέση του
Εγώ είπα ότι φαίνεται ότι έγινε έκρηξη και μου είπε να μην βγάζω βιαστικά συμπεράσματα.
Ανέβηκα πάνω γιατί μου το ζήτησε ο Χαραλάμπους, παρόλο που δεν είχα δικαιοδοσία
Υπήρχε μια σχισμή απ΄ όπου εξείχε ένα ξύλο καπνισμένο. Οι πόρτες είχαν ανοίξει περίπου 20 εκατοστά. Ζήτησα από φωτογράφο να το φωτογραφήσει και πρέπει να υπάρχουν αυτές οι φωτογραφίες
Μετά τους είπα ότι πρέπει να έγινε έκρηξη και μου είπε ότι δεν εκρήγνυται αλλά καίγεται.
Ανέβηκα πάνω και είδα μέσα ξύλινα κιβώτια στοιβαγμένα με τάξη. Με προβλημάτισε γιατί ανέμενα να επικρατεί αταξία.
Άκουσα τον Χαραλάμπους μετά να λέει ότι αν δεν κατεβεί κάτω το κοντέινερ, δεν μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα.
Στη σύσκεψη μετά δεν μιλούσε για έκρηξη ούτε για επικινδυνότητα. Όλοι μιλούσαν για αυτανάφλεξη και πως μπορεί να προκληθεί.
Ο κ. Γεωργιάδης είχε αμφιβολίες για να κατεβεί (το εν λόγω κοντέινερ), γιατί (η όλη διαδικασία) στοιχίζει 2000 ευρώ και ο Χαραλάμπους επέμενε. Μίλησε με τον Λεωνίδου στο τηλέφωνο και του είπε ότι πρέπει να γίνονται αναλύσεις.
Ο Γεωργιάδης είπε ότι το κρατικό χημείο δεν μπορεί να κάνει τέτοιες αναλύσεις και ότι είχαν γίνει προσπάθειες για να σταλούν στην Ελλάδα, χωρίς όμως κάποιο αποτέλεσμα.
Ο Γεωργιάδης εξέφρασε ανησυχία για τις υψηλές θερμοκρασίες και ζήτησε από την ΕΜΑΚ να στέλνονται 3 φορές την ημέρα πυροσβεστικά για ράντισμα.
Μετά έγινε συζήτηση για ψύξη του εμπορευματοκιβωτίου.
Μας είπε ότι δεν τους ενδιέφερε ο αποσταθεροποιητής διότι είχε καταστραφεί.
Ο Γεωργιάδης είπε ότι θα έπαιρνε πρόταση στον υπουργό γιατί ήθελε λύση το επόμενο πρωί και θα εισηγείτο το σύστημα ραντίσματος.
Αποφασίστηκε μέσα να κατεβεί το εμπορευματοκιβώτιο και να ειδοποιηθεί η πυροσβεστική για επιθεώρηση και την επόμενη μέρα θα τοποθετείτο σύστημα ραντίσματος και ψύξης και ότι εντός 3μηνών έπρεπε να μετακινηθεί σε ασφαλές σημείο η πυρίτιδα.
Σε εκείνη τη σύσκεψη, ο μόνος που μίλησε για έκρηξη ήμουν εγώ και εγώ δεν ήμουν ειδικός.
Πολυβίου: Σε έκθεση του ο Γεωργιάδης αναφέρεται σε αυτανάφλεξη, έκρηξη και ότι εκτονώθηκαν τα αέρια. εσείς διαφωνείται ότι τα είπε αυτά;
Λοιζίδης: Μας είπε επί λέξη ότι η πυρίτιδα δεν εκρήγνυται αλλά αναφλέγεται και καίγεται ακαριαία.
Πολυβίου: Δεν θεωρήσατε σωστό να ενημερώσετε γραπτώς τους άντρες σας για το φορτίο αυτό, που ήταν εντός της γεωγραφικής τους αρμοδιότητας;
Λοιζίδης: Ενημέρωσα προφορικά τους αξιωματικούς μου, παρόλο που ήταν εμπιστευτικό, γι αυτό και δεν το έκανα γραπτώς. Ενημέρωσα τον υποδιοικητή και τον Βοηθό σταθμάρχη. Όχι τους άνδρες της ΕΜΑΚ
Πολυβίου: Η δική σας εμπλοκή λήγει στις 6/7;
Λοιζίδης: Μάλιστα.
Πολυβίου: Δεν έπρεπε οι άνδρες της ΕΜΑΚ να γνωρίζουν ότι σε λίγες μέρες μπορούσε να γίνει σοβαρή έκρηξη;
Λοιζίδης: Δεν είχα καμιά εξουσιοδότηση για να βρίσκομαι σε αυτή τη σύσκεψη, ήμουν σε αμφιβολία αν έπρεπε να μιλήσω, μας μίλησαν για πυρομαχικά, πολιτικούς και στρατιωτικούς λόγους. Δεν το συζήτησα ούτε με τον Χαραλάμπους, γι αυτό και αντιλήφθηκα ότι έπρεπε να τηρηθεί εμπιστευτικότητα
Πολυβίου: Η γνώση που πήρατε περιστασιακά, εναποθέτει σε εσάς την ευθύνη να πάρετε μέτρα. Είσαστε ο ανώτερος ιεραρχικά στην ΕΜΑΚ. Είχατε υποχρέωση να ενημερώσετε και να καταρτίσετε σχέδιο δράσης για να προστατεύσετε τους άνδρες σας.
Λοιζίδης: Κανένας δεν μιλούσε για επικίνδυνο φορτίο στη σύσκεψη. Οι ειδικοί των μεταλλίων δεν είπαν τίποτε, οι στρατιωτικοί μας διαβεβαίωναν ότι δεν εκρήγνυται.
Ήμουν και εγώ εκεί κατά την έκρηξη και τραυματίστηκα. Αν το γνώριζα νομίζετε οτι θα πήγαινα;
Εγώ ενημερώθηκα για πυρκαγιά στο Μαρί, 11 λεπτά μετά την άφιξη των οχημάτων μας στον χώρο.
Πολυβίου: Έστω μια πληροφόρηση από σας να υπήρχε τουλάχιστον οι πυροσβέστες θα γνώριζαν περί τίνος θα επρόκειτο.
Λοϊζίδης: Καθοδόν προς τη βάση προσπάθησα 3 φορές να μιλήσω με τον αρχιλόχία Παπαδόπουλο. Με πήρε λίγο μετά και μου είπε ότι «κρούζουν ούλλα» και δεν μπορούμε να πλησιάσουμε. Μετά μίλησε με τον Χαραλάμπους και μου είπε ότι θα μιλούσε αυτός κατευθείαν με τον Παπαδόπουλο.
Πολυβίου: Όταν μιλήσατε με τον Παπαδόπουλο, δεν αντιληφθήκατε ότι έπρεπε να απομακρυνθούν και να πάρετε πρωτοβουλία να τους πείτε να απομακρυνθούν στα 1600 μέτρα;
Λοιζίδης: Δεν μου ακούστηκε ανήσυχος, το «κρούζουν ούλλα» είναι έκφραση που χρησιμοποιείται, δεν είχα αντίληψη του επεισοδίου. Ο λοχίας είχε να επιλέξει μεταξύ του να φύγει ή να μείνει για να προστατεύσει τη βάση και το βασιλικό. Σύμφωνα με την πληροφόρηση, ότι η πυρίτιδα καίγεται και δεν εκρήγνυται, πέρασε μια ώρα και φαινόταν οτι η πυρίτιδα συμπεριφερόταν όπως μας είχαν πει.
Πολυβίου: Για 4 μέρες προσπαθούσατε να δείτε τι πυρίτιδα ήταν;
Λοιζίδης: Μας είπαν ότι ήταν διάφορα είδη πυρίτιδας αλλά δεν γνώριζαν τη σύσταση της. Δεν ξέραμε τον κωδικό του υλικού. Ο Γεωργιάδης μας είπε κάτι κωδικούς που δεν αντιληφθήκαμε. Μας είπε ότι δεν γνώριζαν τη χημική της σύσταση.
Πολυβίου: Τώρα, μετά την τραγωδία, αναγνωρίζετε ότι έγιναν σοβαρά λάθη συμπεριλαμβανομένης της πυροσβεστικής;
Λοιζίδης: Λάθη έγιναν πολλά, στην πυροσβεστική όμως δεν αναγνωρίζω ότι έγιναν λάθη. Με τα δεδομένα που είχε να αντιμετωπίσει και με την ελλιπή πληροφόρηση για το είδος του υλικού, δεν μπορούσαμε να δράσουμε αλλιώς.
Η διαδικασία ολοκληρώθηκε. Με το τέλος της διαδικασίας η αδελφή του μακαρίτη πυροσβέστη Σπύρου Τταντή, Ελένη, επιτέθηκε φραστικά στον κ. Λοϊζίδη αποκαλώντας τον δολοφόνο. Είπε επίσης ότι «του στέρησε τα μωρά του και ότι πρέπει να πάει ισόβια». Το μικρό επεισόδιο έληξε με την επέμβαση των ψυχραιμότερων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου