Από το ιστολόγιο http://www.newscode.gr/
H σημασία και οι τρόποι αξιοποίησης αρχείων των υπηρεσιών ασφάλειας των άλλοτε σοσιαλιστικών καθεστώτων ήταν το αντικείμενο συνεδρίου που διοργάνωσε η Εταιρία Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Κατά πόσο θα πρέπει να διατηρηθούν, τι σημαίνουν για την αυτογνωσία ενός λαού και κατά πόσο μπαίνουν εμπόδιο στην εθνική συμφιλίωση; Στα ερωτήματα αυτά δεν δόθηκαν ενιαίες απαντήσεις. Αυτό φάνηκε και στην τελική συζήτηση του συνεδρίου, το οποίο οργανώθηκε από την Εταιρεία Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Südosteuropa Gesellschaft). Έναν τελείως διαφορετικό και ενδιαφέρον τόνο στη συζήτηση έδωσε η συμμετοχή εκπροσώπων από χώρες της δύσης που στο παρελθόν είχαν δικτατορίες. Με άλλα λόγια, για τους διοργανωτές η φύση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη και στη δύση είναι η ίδια, δηλαδή δικτατορική.
Από την Ελλάδα είχε έρθει ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, ο οποίος επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της συζήτησης κατέστησε σαφές ότι είναι υπέρ της καταστροφής των φακέλων μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας, όπως αυτό συνέβη στην Ελλάδα.
Υπέρ της καταστροφής των φακέλων μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας ο Π. Μάρκαρης
“Στην Ελλάδα υπήρξε εθνικός διχασμός μέσα σε οικογένειες, μέσα σε στενούς συγγενείς. Το να τα βγάλεις αυτά, τι θα κερδίσεις ιστορικά; Το να επεξεργαστείς ορισμένες κρατικές αποφάσεις και να τις αναλύσεις έχεις μεγάλο κέρδος. Το να πεις αυτός ήταν καταδότης, τι θα κερδίσεις με αυτό; Τι θα κερδίσεις πχ. αν μετρήσεις τους καταδότες της γερμανικής κατοχής, τι κερδίζεις ιστορικά; Απλώς η δημοκρατία διαιωνίζει από την άλλη πλευρά ένα παιχνίδι με καταδότες, μη καταδότες, το οποίο σε τίποτα δεν την ωφελεί.”
Η μνήμη δεν καταστρέφεται
Την άποψη αυτή αντέκρουσε ο Ούγγρος συγγραφέας Γκιόργκι Ντάλος. “Ακόμη και αν καταστρέψεις τα αρχεία, υποστήριξε, δεν καταστρέφεις τη μνήμη που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο διατηρείται στα μυαλά των ανθρώπων”. Εκτός αυτού θα πρέπει να εξοικειωθούμε με το γεγονός ότι οι συμπεριφορά των ανθρώπων είναι αντιφατική, είπε ο κ. Ντάλος, για να φέρει το παράδειγμα των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην Ουγγαρία: Ενώ ονομαζόταν “αγωνιστές της ελευθερίας”, πολλοί από αυτούς εργαζόντουσαν ως δεσμοφύλακες σε φυλακές με Ούγγρους αντιφρονούντες.
Ντάλος: “Ακόμη και αν καταστρέψεις τα αρχεία δεν καταστρέφεις τη μνήμη (...)"
Άλλωστε, συμπλήρωσε ο Γκιόργκι Ντάλος, και η ηλικιωμένη κυρία στο μυθιστόρημά του Μάτεσι, “Η μητέρα του σκύλου”, συμπεριφέρεται αντιφατικά: παρότι δεξιών φρονημάτων ακούει τραγούδια αριστερών μουσικών, επειδή της αρέσουν περισσότερο. Όσο αφορά τους φακέλους, σίγουρα υπάρχει το ειλικρινές ενδιαφέρον ορισμένων να μάθουν λεπτομέρειες και να διαλύσουν αμφιβολίες για το παρελθόν. Υπάρχει όμως και η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν πληροφορίες από τα αρχεία στις πολιτικές αντιπαραθέσεις. Για τον Γκιόρκι Ντάλος η σημασία της διατήρησης των φακέλων βρίσκεται αλλού.
“Πολύ πιο σημαντική είναι κατά την άποψη μου η σημασία τους για την αποκατάσταση των θυμάτων. Σε πολλές χώρες από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες το ζήτημα αυτό δεν παίζει κανένα ρόλο. Τα θύματα δεν εμφανίζονται καν στην δημοσιότητα. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στη Ρουμάνια και στη Βουλγαρία όπου έχουν αποτραβηχτεί σε μια εσωτερική εξορία. Η δικαιοσύνη θα πρέπει να αποκαταστήσει τα θύματα και να περιορίσει έστω κατ΄ αυτόν τον τρόπο τη ζημιά που έχουν υποστεί.”
Πρότυπο η Γερμανία;
Υπέρ της διατήρησης των φακέλων τάχθηκε και ο Χοζέ Φαράλντο
Υπέρ της διατήρησης των φακέλων τάχθηκε και ο Ισπανός καθηγητής ιστορίας Χοζέ Φαράλντο. Πρότυπο για τον τρόπο διαφύλαξης τους θα μπορούσε να είναι το γερμανικό πείραμα. Για τα αρχεία της Στάζι, της Κρατικής Ασφάλειας της άλλοτε Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, έχει ιδρυθεί ειδική υπηρεσία. Πρόσβαση στους φακέλους έχουν θύματα αλλά και ερευνητές και δημοσιογράφοι, όπως επίσης συγκεκριμένοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς. Ο σχετικός νόμος προστατεύει τα θύματα από την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων τους. Συγχρόνως όμως τους επιτρέπει σε περίπτωση που έχουν φυλακιστεί από το σοσιαλιστικό καθεστώς ή έχουν χάσει τη δουλειά τους, να το αποδείξουν και να διεκδικήσουν αποζημίωση, σύνταξη κ.λ.π.
Για ένα όμως δεν θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα αρχεία, επιμένει ο καθηγητής Φαράλαντο: για μια νέα δίκη τύπου Νυρεμβέργης μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
“Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις μεθόδους των νικητών ενός πολέμου σε κοινωνίες όπου οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να ζουν μαζί, να κάνουν συμβιβασμούς. Το έχω ακούσει αρκετές φορές, να στηθεί μια Νυρεμβέργη για τους κομμουνιστές, νομίζω όμως ότι είναι ανόητο.”
DW
Κατά πόσο θα πρέπει να διατηρηθούν, τι σημαίνουν για την αυτογνωσία ενός λαού και κατά πόσο μπαίνουν εμπόδιο στην εθνική συμφιλίωση; Στα ερωτήματα αυτά δεν δόθηκαν ενιαίες απαντήσεις. Αυτό φάνηκε και στην τελική συζήτηση του συνεδρίου, το οποίο οργανώθηκε από την Εταιρεία Νοτιοανατολικής Ευρώπης (Südosteuropa Gesellschaft). Έναν τελείως διαφορετικό και ενδιαφέρον τόνο στη συζήτηση έδωσε η συμμετοχή εκπροσώπων από χώρες της δύσης που στο παρελθόν είχαν δικτατορίες. Με άλλα λόγια, για τους διοργανωτές η φύση των ολοκληρωτικών καθεστώτων στην ανατολική Ευρώπη και στη δύση είναι η ίδια, δηλαδή δικτατορική.
Από την Ελλάδα είχε έρθει ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, ο οποίος επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της συζήτησης κατέστησε σαφές ότι είναι υπέρ της καταστροφής των φακέλων μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας, όπως αυτό συνέβη στην Ελλάδα.
Υπέρ της καταστροφής των φακέλων μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας ο Π. Μάρκαρης
“Στην Ελλάδα υπήρξε εθνικός διχασμός μέσα σε οικογένειες, μέσα σε στενούς συγγενείς. Το να τα βγάλεις αυτά, τι θα κερδίσεις ιστορικά; Το να επεξεργαστείς ορισμένες κρατικές αποφάσεις και να τις αναλύσεις έχεις μεγάλο κέρδος. Το να πεις αυτός ήταν καταδότης, τι θα κερδίσεις με αυτό; Τι θα κερδίσεις πχ. αν μετρήσεις τους καταδότες της γερμανικής κατοχής, τι κερδίζεις ιστορικά; Απλώς η δημοκρατία διαιωνίζει από την άλλη πλευρά ένα παιχνίδι με καταδότες, μη καταδότες, το οποίο σε τίποτα δεν την ωφελεί.”
Η μνήμη δεν καταστρέφεται
Την άποψη αυτή αντέκρουσε ο Ούγγρος συγγραφέας Γκιόργκι Ντάλος. “Ακόμη και αν καταστρέψεις τα αρχεία, υποστήριξε, δεν καταστρέφεις τη μνήμη που με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο διατηρείται στα μυαλά των ανθρώπων”. Εκτός αυτού θα πρέπει να εξοικειωθούμε με το γεγονός ότι οι συμπεριφορά των ανθρώπων είναι αντιφατική, είπε ο κ. Ντάλος, για να φέρει το παράδειγμα των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην Ουγγαρία: Ενώ ονομαζόταν “αγωνιστές της ελευθερίας”, πολλοί από αυτούς εργαζόντουσαν ως δεσμοφύλακες σε φυλακές με Ούγγρους αντιφρονούντες.
Ντάλος: “Ακόμη και αν καταστρέψεις τα αρχεία δεν καταστρέφεις τη μνήμη (...)"
Άλλωστε, συμπλήρωσε ο Γκιόργκι Ντάλος, και η ηλικιωμένη κυρία στο μυθιστόρημά του Μάτεσι, “Η μητέρα του σκύλου”, συμπεριφέρεται αντιφατικά: παρότι δεξιών φρονημάτων ακούει τραγούδια αριστερών μουσικών, επειδή της αρέσουν περισσότερο. Όσο αφορά τους φακέλους, σίγουρα υπάρχει το ειλικρινές ενδιαφέρον ορισμένων να μάθουν λεπτομέρειες και να διαλύσουν αμφιβολίες για το παρελθόν. Υπάρχει όμως και η προσπάθεια να χρησιμοποιηθούν πληροφορίες από τα αρχεία στις πολιτικές αντιπαραθέσεις. Για τον Γκιόρκι Ντάλος η σημασία της διατήρησης των φακέλων βρίσκεται αλλού.
“Πολύ πιο σημαντική είναι κατά την άποψη μου η σημασία τους για την αποκατάσταση των θυμάτων. Σε πολλές χώρες από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες το ζήτημα αυτό δεν παίζει κανένα ρόλο. Τα θύματα δεν εμφανίζονται καν στην δημοσιότητα. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στη Ρουμάνια και στη Βουλγαρία όπου έχουν αποτραβηχτεί σε μια εσωτερική εξορία. Η δικαιοσύνη θα πρέπει να αποκαταστήσει τα θύματα και να περιορίσει έστω κατ΄ αυτόν τον τρόπο τη ζημιά που έχουν υποστεί.”
Πρότυπο η Γερμανία;
Υπέρ της διατήρησης των φακέλων τάχθηκε και ο Χοζέ Φαράλντο
Υπέρ της διατήρησης των φακέλων τάχθηκε και ο Ισπανός καθηγητής ιστορίας Χοζέ Φαράλντο. Πρότυπο για τον τρόπο διαφύλαξης τους θα μπορούσε να είναι το γερμανικό πείραμα. Για τα αρχεία της Στάζι, της Κρατικής Ασφάλειας της άλλοτε Γερμανικής Λαοκρατικής Δημοκρατίας, έχει ιδρυθεί ειδική υπηρεσία. Πρόσβαση στους φακέλους έχουν θύματα αλλά και ερευνητές και δημοσιογράφοι, όπως επίσης συγκεκριμένοι δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς. Ο σχετικός νόμος προστατεύει τα θύματα από την κατάχρηση των προσωπικών δεδομένων τους. Συγχρόνως όμως τους επιτρέπει σε περίπτωση που έχουν φυλακιστεί από το σοσιαλιστικό καθεστώς ή έχουν χάσει τη δουλειά τους, να το αποδείξουν και να διεκδικήσουν αποζημίωση, σύνταξη κ.λ.π.
Για ένα όμως δεν θα πρέπει να αξιοποιηθούν τα αρχεία, επιμένει ο καθηγητής Φαράλαντο: για μια νέα δίκη τύπου Νυρεμβέργης μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.
“Δεν μπορείς να χρησιμοποιήσεις τις μεθόδους των νικητών ενός πολέμου σε κοινωνίες όπου οι άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να ζουν μαζί, να κάνουν συμβιβασμούς. Το έχω ακούσει αρκετές φορές, να στηθεί μια Νυρεμβέργη για τους κομμουνιστές, νομίζω όμως ότι είναι ανόητο.”
DW
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου