Κύπρος: «Γύρω - γύρω απ' το τρυπάνι»

Από το ιστολόγιο http://www.echedoros-a.gr/

ΤΟ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΡΙΟ

Οκτώβριος 3, 2011.

Το φυσικό αέριο και οι προοπτικές του είναι το αντίδοτο που προσπαθεί να χρησιμοποιήσει η Κυβέρνηση για να αντιστρέψει το κλίμα συνολικής αμφισβήτησής της από την κοινωνία. Παράλληλα, μόλις τώρα στο Προεδρικό έχουν συνειδητοποιήσει ότι θα πρέπει να διαμορφώσουν συνολική πολιτική για τη διαχείριση του ζητήματος των υδρογονανθράκων.

 Ήδη ζητήθηκαν τα βιογραφικά σημειώματα ακαδημαϊκών από την Κύπρο και το εξωτερικό για τη σύσταση ειδικής επιτροπής που θα συμβουλεύει τη διυπουργική επιτροπή που έχει συσταθεί για όλα τα ζητήματα που αφορούν τους υδρογονάνθρακες.

Μέχρι στιγμής υπάρχει μόνο η πρόθεση της Κυβέρνησης να επενδύσει επικοινωνιακά στο φυσικό αέριο, όμως πίσω από τη βιτρίνα δεν υπάρχει τίποτα, πέραν της υπογραφής της συμφωνίας με τη Noble Energy να προχωρήσει σε διερευνητικές γεώτρησης στο τεμάχιο 12 της κυπριακής ΑΟΖ. Το τι θα γίνει με την εκμετάλλευσή του και το πού στέκει η Κύπρος σε ό,τι αφορά τη χρήση του φυσικού αερίου, όλα είναι στον αέρα.

Τα χρονοδιαγράμματα που έχουν ανακοινωθεί από τη Noble Energy για δημιουργία της υποδομής και προμήθειας της χώρας με φυσικό αέριο σε 3-4 χρόνια θεωρούνται εξωπραγματικά. Ακόμη κι όταν επιβεβαιωθεί το κοίτασμα στο block 12, η κατασκευή πλατφόρμας άντλησης και αγωγού προς την Κύπρο θα είναι μια πολύχρονη και εξαιρετικά δαπανηρή διαδικασία.

Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχε ο «Π», για να εξασφαλιστούν τα χρήματα που θα επενδυθούν θα πρέπει να βρεθούν και οι αγοραστές. Η τοπική ανάγκη σε φυσικό αέριο, προς το παρόν, αφορά μόνο στις δύο μονάδες της ΑΗΚ 4 και 5, οι οποίες έχουν καταστραφεί από την έκρηξη και καταβάλλεται προσπάθεια να επαναλειτουργήσουν πριν το επόμενο καλοκαίρι. Φυσικά και δεν είναι βιώσιμη επένδυση η κατασκευή αγωγού μόνο για τις ανάγκες της Κύπρου, αφού στην καλύτερη περίπτωση η κυπριακή αγορά θα μπορεί να απορροφά το πολύ 2 δις κυβικά μέτρα το χρόνο. Οι προοπτικές που υπάρχουν για τη βιομηχανία και τα νοικοκυριά, με τη δημιουργία δικτύου αγωγών εντός της χώρας, είναι επίσης μακροπρόθεσμοι σχεδιασμοί. Ακόμα δεν μπήκαν οι ιδέες στο χαρτί, πόσο μάλλον να υλοποιηθούν στο προβλεπτό μέλλον.

Σε επτά χρόνια, εάν...

 Με τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις η ροή φυσικού αερίου από τα κυπριακά κοιτάσματα θα μπορεί να αρχίσει εντός επταετίας, εάν όλα κυλήσουν ομαλά και βρεθούν οι επενδύσεις των πολλών δισεκατομμυρίων για την κατασκευή της υποδομής. Πιο ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα είναι η δεκαετία.

Στο μεταξύ, η ΑΗΚ δεν μπορεί να καίει ντίζελ που είναι πανάκριβο και ν’ αγοράζει από την ΕΕ τους ρύπους που θα εκπέμπει. Γι’ αυτό και επανέρχεται η ιδέα της προσωρινής λύσης για την εισαγωγή LNG μέσω κινητής μονάδας αποϋγροποίησης.

Ως εκ τούτου, η απόφαση που λήφθηκε το 2008 για τη δημιουργία της ΔΕΦΑ, η οποία με νομοθετική ρύθμιση και έγκριση από την ΕΕ θα είχε το μονοπώλιο στην εισαγωγή φυσικού αερίου, εγκαταλείπεται. Ήδη η ΔΕΦΑ βρίσκεται σε αδράνεια και τα σχέδια της Κυβέρνησης για κατασκευή μονάδας αποϋγροποίησης φυσικού αερίου εγκαταλείπονται.

Μεγάλα σχέδια

 Τα νέα πλάνα της Κυβέρνησης προβλέπουν την κατασκευή τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου για αξιοποίηση των κυπριακών κοιτασμάτων και εξαγωγή του σε μορφή LNG σε ξένες αγορές. Όμως, σε αντίθεση με την πρόταση της Noble Energy για κατασκευή του τερματικού από την ίδια και την Delek, η Κυβέρνηση προωθεί την ιδέα για κοινοπραξία στην οποία θα συμμετέχει η ρωσική Gasprom, καθώς και το ίδιο το κράτος. Λέγεται ότι η Κυβέρνηση υποσχέθηκε ήδη τα δύο από τα καλύτερα τεμάχια στην Gasprom.

Η επένδυση για ένα τέτοιο πρότζεκτ εκτιμάται ότι θα φτάσει μέχρι και τα 10 δισεκατομμύρια δολάρια (πλατφόρμα άντλησης, αγωγός για μεταφορά στη στεριά και μονάδα υγροποίησης). Επίσης, θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία μεταξύ της Noble, της Gasprom και της Κυβέρνησης. Είναι οι Αμερικανοί πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε μια τέτοια διαδικασία; Και πού θα βρει τα δις η Κυβέρνηση για να συμμετάσχει και η ίδια; Όταν για την εισαγωγή φυσικού αερίου, που είναι ένα πρότζεκτ πολύ μικρότερου μεγέθους από τη δημιουργία μονάδας υγροποίησης και εξαγωγής, το κράτος συζητά για 10 χρόνια και βρίσκεται στο σημείο μηδέν, με ποιο δυναμικό θα υλοποιήσει όλα αυτά τα μεγαλεπήβολα σχέδια;

Πραξούλα Vs Κασίνης

Αν και μιλάμε για πρότζεκτ δισεκατομμυρίων που αφορούν το μέλλον επόμενων γενεών, η υποδομή που έχει το κράτος σε ό, τι αφορά την οργάνωση και το ανθρώπινο δυναμικό είναι υποτυπώδης. Η υπηρεσία Ενέργειας του υπουργείου Εμπορίου αποτελείται βασικά από ένα άτομο, τον Σόλωνα Κασίνη, και μερικούς βοηθούς του.

Η υπηρεσία Ενέργειας ασχολείται με όλα τα ζητήματα που έχουν σχέση με την ενέργεια, από τους ηλιακούς θερμοσίφωνες και τις τιμές των πετρελαιοειδών μέχρι τις θερμομονώσεις των κατοικιών και το πλωτό γεωτρύπανο της Noble.

Μεταξύ Κασίνη και εκτελεστικής εξουσίας υπάρχει ανταγωνισμός για το ποιος έχει το πάνω χέρι στις έρευνες. Θεσμικά η πολιτική για τους υδρογονάνθρακες είναι ευθύνη της εκτελεστικής εξουσίας. Όμως, ο διευθυντής Ενέργειας έχει όλη την πληροφόρηση, λόγω της πολύχρονης ενασχόλησής του με το ζήτημα, και συνεπώς την εύνοια των ΜΜΕ που διψούν για πληροφόρηση, καθώς το θέμα ενδιαφέρει πολύ την κοινή γνώμη.

Είναι γεγονός ότι ο διευθυντής Ενέργειας έχει ξεφύγει από τις τεχνοκρατικές αρμοδιότητές του και εκφράζει δημόσια απόψεις για τη διαμόρφωση πολιτικής για τους υδρογονάνθρακες:

• Ζήτησε από το Ισραήλ, σε συνέντευξή του σε ισραηλινή ιστοσελίδα, να προστατεύσει με τα υποβρύχιά του τις εγκαταστάσεις της Noble.
• Πιέζει μέσω των ΜΜΕ την Κυβέρνηση να προχωρήσει σε δεύτερο γύρο αδειοδότησης νέων blocks.
• Υπέβαλε ότι η Κυβέρνηση ήθελε αναβολή στην έναρξη της γεώτρησης.
• Είπε ότι η ΕΕ και οι ΗΠΑ πίεζαν την Κύπρο να αρχίσει αμέσως τις γεωτρήσεις.
• Δίνει καθημερινή αναφορά για την πρόοδο των έργων σαν να είναι ο άμεσα υπεύθυνος για το τι κάνει η εταιρεία («Παίρνουμε δείγματα και θα τα στείλουμε στο Τέξας», «Βάλαμε βαλβίδες, θα φτάσουμε στα τόσα μέτρα» κτλ, που είναι αρμοδιότητα και ευθύνη της εταιρείας).

Εν πολλοίς, η Κυβέρνηση θεωρεί ότι συμπεριφέρεται και σαν πολιτικός προϊστάμενος και ειδικός επί όλων των ζητημάτων που αφορούν το φυσικό αέριο και σαν να είναι στέλεχος της διοίκησης της Noble Energy.

Η υπουργός Εμπορίου, Πραξούλα Αντωνιάδου, του έστειλε επιστολή και του ζήτησε να μην κάνει δηλώσεις χωρίς έγκριση και συνεννόηση με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εμπορίου. Ανάλογη επιστολή έχει στείλει και ο πρώην υπουργός Εμπορίου Αντώνης Πασχαλίδης. Ο Κασίνης βρήκε πλατιά στήριξη από τα ΜΜΕ και το πολιτικό σύστημα.

Εν κατακλείδι, ενώ δεν υπάρχει μια υπηρεσία, άρτια στελεχωμένη, που να διαχειρίζεται το εθνικό ζήτημα των υδρογονανθράκων, ο μόνος άνθρωπος που ασχολείται βρίσκεται σε δημόσια αντιπαράθεση με την υπουργό Εμπορίου.

Η δημιουργία ομάδας τεχνοκρατών που θα αναλάβουν την ευθύνη να συμβουλεύουν την Κυβέρνηση φαίνεται να είναι μια καλή λύση, όμως, λόγω της πασιφανούς αδυναμίας της Κυβέρνησης να πάρει οποιεσδήποτε αποφάσεις και του συγκεντρωτισμού που διέπει τη φιλοσοφία της, είναι αμφίβολο κατά πόσο θα βρει τον τρόπο να παραγάγει πολιτική.

Συμβόλαιο Noble: Για τα μάτια των αρχηγών μόνο

Μετά από πολλές πιέσεις, η Κυβέρνηση έστειλε αντίγραφο του συμβολαίου με τη Noble Energy στον πρόεδρο της Βουλής και συμφωνήθηκε ότι θα το δουν μόνο οι αρχηγοί των κομμάτων ή εξουσιοδοτημένο από αυτόν μέλος της Βουλής.

Όμως, ένα τέτοιο συμβόλαιο προϋποθέτει εξειδικευμένες γνώσεις για να μπορέσει κανείς να το μελετήσει. Σε άλλες χώρες τα συμβόλαια δεν είναι απόρρητα. Ακόμη και στην Αίγυπτο υπογράφηκε πρόσφατα ένα συμβόλαιο με το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε στην περίπτωση της Κύπρου (Μερίδιο επί των κερδών και όχι επί της παραγωγής), το οποίο υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από τη Βουλή. Επίσης, στο Ισραήλ με την ίδια εταιρεία δεν υπάρχει ζήτημα εμπιστευτικότητας. Αντιθέτως, το συμβόλαιο πέρασε από τη Βουλή και έγινε νόμος του κράτους. Αυτό έδωσε την ευχέρεια στη Βουλή της χώρας να το αναθεωρήσει.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει ο «Π», στο συμβόλαιο υπάρχει ένα πολύ υψηλό ποσοστό που θα παίρνει η Κύπρος από τα κέρδη, μετά την απόσβεση των επενδύσεων και αφού αφαιρεθούν τα λειτουργικά έξοδα. Πληροφορίες ανεβάζουν το ποσοστό αυτό στο 75% ή ακόμη και στο 85%.

Εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με την πετρελαϊκή βιομηχανία υποδεικνύουν, μέσω του «Π», σε αυτούς που θα δουν το συμβόλαιο να μην παρασυρθούν από το ποσοστό, διότι ο όποιος αριθμός μπορεί να είναι πλασματικός.

Σύμφωνα με το προσχέδιο του συμβολαίου, το οποίο περιγράφει το μοντέλο υπολογισμού των εξόδων, δίνεται η ευχέρεια στην όποια εταιρεία να φουσκώνει τα έξοδα όσο θέλει, χωρίς να υπάρχει μηχανισμός ή διαδικασία ελέγχου.

Γράφει η σύμβαση: "Στην περίπτωση που εκκρεμούν έξοδα, από τον ένα χρόνο μεταφέρονται στον άλλο. Αυτό θα επαναλαμβάνεται μέχρι να υπάρξει απόσβεση των εξόδων ή μέχρι τη λήξη της σύμβασης, ό,τι κι αν συμβεί πρώτο". Το διαθέσιμο αέριο που θα περισσέψει (αν περισσέψει), "αφού η ανάδοχος εταιρεία πάρει τα έξοδά της, επιμερίζεται μεταξύ της Δημοκρατίας και του αναδόχου".

Με βάση το μοντέλο που πρότεινε η ίδια η Κυβέρνηση στη Noble, "45 ημέρες πριν από την έναρξη κάθε ημερολογιακού έτους, ο ανάδοχος (στην προκειμένη περίπτωση η Noble Energy) καταρτίζει και υποβάλλει προς έγκριση από το αρμόδιο υπουργείο λεπτομερές και αναλυτικό ετήσιο πρόγραμμα εργασίας, μαζί με τον αντίστοιχο ετήσιο προϋπολογισμό".

Στη συνέχεια αναφέρεται ότι "ο υπουργός μπορεί να προτείνει τροποποιήσεις ή αλλαγές στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας και στον αντίστοιχο προϋπολογισμό με ειδοποίηση προς τον ανάδοχο, συμπεριλαμβανομένων όλων των δικαιολογητικών που κρίνονται αναγκαία, εντός τριάντα (30) ημερών από την παραλαβή του προγράμματος εργασίας". Εάν ο υπουργός δεν αμφισβητήσει σε 30 μέρες τον προϋπολογισμό και αν δεν τεκμηριώσει τη διαφωνία του, αυτός θεωρείται εγκριμένος.

Τουτέστιν, το τέλος του 2013, για παράδειγμα, η εταιρεία υποβάλλει τον προϋπολογισμό της που θα είναι π.χ. δύο ή τρία δις δολάρια. Πότε θα τον αξιολογήσει, πού θα βρει τα στοιχεία για να τον αμφισβητήσει και με ποιο μηχανισμό θα επιβάλει την άποψή της στην εταιρεία εντός 30 ημερών; Επιπρόσθετα, σε αντίθεση με το Ισραήλ, τα έσοδα της Noble Energy θα είναι παντελώς αφορολόγητα.

Ο διευθυντής Ενέργειας, Σόλωνας Κασίνης, επιμένει ότι το συμβόλαιο είναι «πάρα, πάρα, πάρα, πάρα πολύ καλό». Εκτός του ότι θα πρέπει να το τεκμηριώσει, ακυρώνει εκ των προτέρων τις όποιες πιθανότητες υπάρχουν για αναθεώρησή του.

Γιατί βιάστηκε η Noble

Δεν υπήρξε καμιά πρόθεση για αναβολή της γεώτρησης, επιμένει η Κυβέρνηση. Ούτε έχει σημασία εάν θα ξεκινούσε στις 20 του Σεπτέμβρη, την 1^η Οκτωβρίου ή στο τέλος Δεκεμβρίου. Η συμβατική υποχρέωση που υπάρχει δίνει περιθώριο μέχρι τον Ιανουάριο του 2012.

Η Κυβέρνηση θα μπορούσε να καθυστερήσει την έναρξη της γεώτρησης εάν κωλυσιεργούσε στην ανανέωση της άδειας που είχε παραχωρήσει στη Noble Energy για να προχωρήσει στην ερευνητική γεώτρηση.

Η πίεση που δέχτηκε η Κυβέρνηση δεν είχε σχέση με αίτημα των ΗΠΑ ή της ΕΕ. Η Noble Energy πήρε το πράσινο φως από το Στέιτ Ντιπάρτμεν και οι ΗΠΑ εγγυήθηκαν την ασφάλεια των εργασιών. Πέραν του ότι πρόκειται για αμερικάνικη εταιρεία, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται να πετύχει το εγχείρημα επειδή θα ενισχυθεί το Ισραήλ, που είναι περιτριγυρισμένο από εχθρικά κράτη. Αξιολογήθηκε επίσης ως σημαντική η απεξάρτηση των ενεργειακών αναγκών της περιοχής από άλλες πηγές.Ο λόγος για τον οποίο μπήκε στην Κυβέρνηση πίεση να προχωρήσει τάχιστα ήταν τα οικονομικά συμφέροντα. Το συγκεκριμένο τρυπάνι ήρθε από τον Κόλπο του Μεξικού και έκανε γεωτρήσεις στο κοίτασμα Noe του Ισραήλ. Για κάποιον λόγο οι εργασίες ολοκληρώθηκαν πιο σύντομα και έπρεπε να μετακινηθεί τάχιστα στην Κύπρο, καθώς το ημερήσιο κόστος ανέρχεται σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια.

Πηγή: Εφημερίδα «ΠΟΛΙΤΗΣ»

Βαλκανικό Περισκόπιο - Ἂρθρα & Σκέψεις- Γιῶργος  Ἐχέδωρος