Zaman-Τα Βαλκάνια ανάμεσα σε δύο κόσμους: την Τουρκία και την Ευρώπη

Από το ιστολόγιο http://www.echedoros-a.gr/

του  Mesut İdriz *

Οκτώβριος 9, 2011- άρθρο-

Η  Ελλάδα, η Σλοβενία ​​και σε κάποιο βαθμό η Ρουμανία προσπαθούν  να αποφύγουν την ένταξή τους μέσα στην κοινωνικο-εννοιολογική και συμφραζόμενη έκφραση  των χωρών που αναφέρονται ως Βαλκάνια.

  Παρ 'όλα αυτά, όλες οι χώρες στην ιστορική χερσόνησο αναμφισβήτητα  ανήκουν στα Βαλκάνια.

Όσον αφορά τη γεω-πολιτισμική και θρησκευτική διαίρεση, από τη μία πλευρά, οι μουσουλμάνοι υιοθετούν και εφαρμόζουν την επίδραση της Εγγύς Ανατολής, ενώ από την άλλη  οι μη-μουσουλμάνοι,  και ειδικότερα οι χριστιανοί, περιμένουν τη βοήθεια των Ευρωπαίων,  των Σλάβων και  των Μετασοβιετικών ειδικότερα.

  Τα τελευταία χρόνια, έχει δημιουργηθεί μια σύγκρουση συμφερόντων στα Βαλκάνια από τους δύο ισχυρούς κόσμους, την Τουρκία και την Ευρώπη (ιδιαίτερα σε σχέση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας). Αυτό μπορεί να γίνει αισθητό σε όλες σχεδόν τις βαλκανικές χώρες, αλλά ιδιαίτερα στα πρώην Γιουγκοσλαβικά Κράτη.

Τα τελευταία δύο χρόνια, η περιοχή αυτή έχει βιώσει πολλές διακρατικές επισκέψεις με βαριά ονόματα της διπλωματίας και από τις Ευρωπαϊκές Χώρες και από την Τουρκία.

Αυτές δεν ήταν χαμηλού επιπέδου επισκέψεις, αλλά επισκέψεις από τους επικεφαλής του κράτους  καθώς και κυβερνητικούς αξιωματούχους.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, οι επισκέψεις αυτές, μεταξύ πολλών άλλων, ήταν από τη Γερμανίδα Καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ και τον πρωθυπουργό της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, εκτός, βέβαια από τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επισκέφθηκαν οι αναπληρωτές πρωθυπουργοί Bülent Arınç και Bekir Bozdağ,  ο υπουργός Εξωτερικών Ahmet Davutoğlu, ο  υπουργός για την ΕΕ και επικεφαλής των διαπραγματεύσεων Egemen Bağış και ο υπουργός Παιδείας Ömer Dinçer.

Οι επισκέψεις αυτές δεν θεωρούνται συνηθισμένες.

Αντίθετα, για κάποιους αναλυτές φαίνονται ως "ανησυχητικές", καθώς επισημαίνουν ότι υπάρχουν μεγάλες πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές «μάχες», αν μπορούμε να πούμε, μεταξύ της γρήγορα επανεμφανιζόμενης ανατολικής υπερδύναμης που είναι η Τουρκία και της  έδρας των Δυτικών Υπερδυνάμεων της Ευρώπης .

Σύμφωνα με τις κινήσεις των πολιτικών ηγετών τους και τους  επιχειρησιακούς στόχους, οι Ευρωπαίοι και οι Ρώσοι παίζουν ρόλο κυρίως στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, με στόχο την επίτευξη του περιφερειακού ελέγχου της Σερβίας, της Βουλγαρίας,  της Ελλάδας,  του Μαυροβουνίου,  της Δημοκρατία των Σέρβων στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη,  στη Μιτρόβιτσα του Κοσσυφοπεδίου, την ανατολική περιοχή των Σκοπίων (σλαβικό στοιχείο)  και της νότιας Αλβανίας.

Ωστόσο, οι Τούρκοι, με ισχυρές επενδύσεις τους στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Αλβανία, Κόσοβο, στη περιοχή του Σάντζακ στη Σερβία, και τα Σκόπια, αναβιώνουν  τον «παν-Οθωμανισμό" με γεω-πολιτιστικές στρατηγικές, ιδίως σε περιοχές όπου οι πληθυσμοί είναι μουσουλμανικοί.

Κατά την πρόσφατη επίσημη επίσκεψη του στην Τουρκία, ο Σέρβος Υπουργός Γεωργίας, Εμπορίου, Δασών και Διαχείρισης Υδάτων Ντούσαν Πέτροβιτς δήλωσε  ρητά ότι η Τουρκία είναι ένας πολύτιμος συνεργάτης και μεγάλη δύναμη στην περιοχή, σημειώνοντας ότι οι απόψεις των Σέρβων απέναντι στην Τουρκία έχουν γίνει πιο θετικές σε σχέση με το τον προηγούμενο αιώνα.

Ο ρωσικός έλεγχος της βιομηχανίας πετρελαίου

Από το 2007,  όταν το μεγάλο έργο του αγωγού South Stream - ένας προτεινόμενος αγωγός αερίου για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Μαύρη Θάλασσα, τη Βουλγαρία και κατόπιν προς την Ελλάδα, την Ιταλία και την Αυστρία – ανακοινώθηκε, οι Ρώσοι ήρθαν  στα Βαλκάνια έχοντας ήδη, δική τους τη βιομηχανία πετρελαίου  της Σερβίας και ήταν οι κύριοι κάτοχοι μετοχών του περίφημου βουλγαρικού φυσικού αερίου μέσω του πετρελαϊκού γίγαντα Gazprom έχουν σκοπό να επεκταθούν  ελέγχοντας τις βουλγαρικές, ρουμανικές, ελληνικές και σκοπιανές αγορές, αφού έχουν, επίσης, μια εταιρική σχέση για την οικοδόμηση του βουλγαρικού πυρηνικού σταθμού  στο Μπέλενε.

Επιπλέον, όλες οι αντλίες πετρελαίου στη Δημοκρατία των Σέρβων στη Βοσνία και η πλειοψηφία των αντλιών πετρελαίου  της Lukoil στην πΓΔΜ ελέγχεται από τους Ρώσους. Έχουν επίσης παραχωρήσεις σε μεγάλο μέρος της βιομηχανίας εξόρυξης της Σερβίας.

Μεταξύ διαφόρων άλλων ευρωπαϊκών βιομηχανικών τραπεζών, χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και ασφαλιστικών εταιρειών, η περίφημη Pro-Credit Bank είναι πλήρως λειτουργική και επιχειρησιακή επιτυχία στις περισσότερες πόλεις και κωμοπόλεις των Βαλκανίων.

 Οι Τούρκοι, επίσης, προσπάθησαν να έχουν πρόσβαση στα Βαλκάνια.

Ας ρίξουμε μια γρήγορη ματιά σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες τουρκικές επενδύσεις σε διάφορες χώρες της περιοχής.

Στη Σερβία

Μέσα από την εταιρεία τηλεπικοινωνιών Turkcell, η Τουρκία κατάφερε να αγοράσει και να γίνει βασικός μέτοχος της Telekom της Σερβίας.

 Γνωστές τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν καταφέρει να κερδίσουν ένα διαγωνισμό για την κατασκευή ενός 445-χιλιομέτρων αυτοκινητόδρομο στη Σερβία, που συνδέει το Βελιγράδι με το Μπαρ του Μαυροβουνίου.  Υπογράφηκε μάλιστα η Συμφωνία Ελεύθερων Συναλλαγών (ΖΕΣ), μεταξύ των δύο χωρών και υπήρξε ακόμη και κάποια συζήτηση για τους Τούρκους στην αγορά του εθνικού αερομεταφορέα της Σερβίας, JAT Airways.

Στη Βοσνία

Στη Βοσνία, τουρκικές εταιρείες είναι οι τέταρτοι  μεγαλύτεροι  επενδυτές μετά την Αυστρία, τη Σλοβενία ​​και τη Γερμανία, ενώ το 49% του εθνικού αερομεταφορέα της Βοσνίας «BH Airlines» αγοράστηκε από τους Τούρκους κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2008.

Στο Κοσσυφοπέδιο- Αλβανία

Στην Πρίστινα στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Κοσσυφοπεδίου ήταν μια παρόμοια υπόθεση, στην οποία η τουρκική εταιρία Limak έλαβε  παραχωρήσεις για εκμετάλλευση του αεροδρομίου για τα επόμενα 20 χρόνια. Επιπλέον, η Τουρκία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος επενδυτής στην Αλβανία, μετά την Ιταλία και την Ελλάδα.

Ο τραπεζικός τομέας

Η Τουρκία εδώ και καιρό  έχει αναπτύξει τον τραπεζικό κλάδο της  στη Βουλγαρία, Σερβία, Βοσνία, Αλβανία και τα Σκόπια.

  Για παράδειγμα,  η Ziraat Bankasi και η  IK Τράπεζα (αδελφή εταιρεία της Halk Bank) είναι καλά εδραιωμένες στα τραπεζικά συστήματα στη FYROM, ενώ η ΤΕΒ (Türk Ekonomi Bankasi) είναι ήδη μεταξύ των βασικών παραγόντων του τραπεζικού κλάδου του Κοσσυφοπεδίου.

 Η BKT είναι η δεύτερη κορυφαία τράπεζα στην Αλβανία από την άποψη των τραπεζικών υπηρεσιών, επενδύσεων, δανείων και οικονομικής ικανότητας, και, σύμφωνα με τον CEO, η Albaraka Türk θα ανοίξει το πρώτο της κατάστημα στην Αλβανία εντός του τρέχοντος έτους.

Η μεγαλύτερη μάχη μεταξύ της Τουρκίας και  των ευρωπαϊκών δυνάμεων αναμένεται να λάβει χώρα στους πλούσιους πόρους εξόρυξης του Κοσσυφοπεδίου και πΓΔΜ.

 Το Κοσσυφοπέδιο έχει ένα από τα μεγαλύτερα μεταλλικά κοιτάσματα καθώς  και κοιτάσματα άνθρακα στην περιοχή των Βαλκανίων.

Η Τουρκία διαδραματίζει έναν μεγάλο περιφερειακό ρόλο σε ποικίλους τομείς όπως η υποδομή και η βιομηχανία.

Τέτοια παραδείγματα αποτελούν τα Σκόπια με το  διεθνές αεροδρόμιο «Μέγας Αλέξανδρος», το διεθνές αεροδρόμιο της Οχρίδας «ο Απόστολος Παύλος», και τα δύο στην  πΓΔΜ.

Το πρώτο  είναι νεόκτιστο και λειτουργεί από το γνωστό τουρκικό όμιλο TAV, εγκαινιάστηκε επίσημα από τον Τούρκο Πρωθυπουργό Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατά τη διάρκεια της επίσημης επίσκεψής του στην πΓΔΜ στις 29- 30 Σεπ 2011.

Μεταξύ άλλων μεγάλων κρατικών οικονομικών παραγόντων της Τουρκίας στα Βαλκάνια είναι η Τουρκική Συνεργασία και Ανάπτυξη (Tika).

Μερικοί  Βαλκάνιοι και Τούρκοι αναλυτές πιστεύουν ότι αυτή η κρατική υπηρεσία σκοπεύει να προστατεύσει τα οθωμανικά μνημεία του παρελθόντος, σε περιοχές όπου οι οικισμοί ήταν αρχικά τουρκικοί και  στους οποίους σήμερα οι τοπικοί πληθυσμοί είναι εξισλαμισμένοι.

Με βάση αυτά τα παγιωμένα στοιχεία, η Tika έχει πρόσβαση στα Βαλκάνια, μέσα από μια σειρά έργων σε διάφορους τομείς των υποδομών, από τα ιστορικά μνημεία σε αντλίες νερού και αποχέτευσης.

Ωστόσο, δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι η Tika δεν επιτρέπεται να έχει πρόσβαση, ή μάλλον, να ανοίξει γραφεία σε όλες οι χώρες των Βαλκανίων, αφού της έχουν απαγορευτεί από κάθε είδους δραστηριότητα σε ορισμένες χώρες.

Τα τουρκικά εκπαιδευτικά ιδρύματα

Τουρκικά εκπαιδευτικά ιδρύματα στα Βαλκάνια έχουν μια μεγαλύτερη ιστορία από τις τουρκικές κρατικές υπηρεσίες, και στα δύο επίπεδα το προ του πανεπιστημίου και το πανεπιστημιακό επίπεδο.

Αυτά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν κατορθώσει να είναι επιτυχή, όπως σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα λεγόμενα «Κολλέγια» (λύκεια), όπου η γλώσσα διδασκαλίας είναι τα αγγλικά, μαζί με τις τοπικές γλώσσες. Οι μαθητές των σχολείων δεν ανήκουν σε μια συγκεκριμένη ομάδα ή την εθνικότητα, τα σχολεία είναι ανοιχτά σε όλους, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών των διπλωματών και ομογενών που εργάζονται στις διεθνείς εταιρείες.

Τα σχολεία έχουν καταφέρει να κερδίσουν την εμπιστοσύνη και των ντόπιων και των ξένων, με την προώθηση της ειρήνης και της ανοχής, αφού παρέχουν ένα σχετικά ισορροπημένο πρόγραμμα σπουδών σε σύγκριση με άλλα σχολεία. Με αυτόν τον τρόπο, αυτά τα σχολεία έχουν γίνει νούμερο ένα επιλογή του λαού.

Ανάμεσά τους είναι το πρώτο κολέγιο που έχει ανεγερθεί μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, το 1993, Mehmet Akif, το οποίο αργότερα μετονομάστηκε σε Turgut Özal College στην Αλβανία.

 Πολλά σχολεία σε διάφορες πόλεις και κωμοπόλεις της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης  κάτω από την ομπρέλα της επωνυμίας  των Βοσνιακών Εκπαιδευτικών Ινστιτούτων, καθώς επίσης:  τα Κολλέγια Mehmet Akif,  το Εκπαιδευτικό Ινστιτούτο Gulistan, και το Διεθνές Σχολείο της Πρίστινας στο Κόσοβο. Το Διεθνές  Σχολείο του Βουκουρεστίου στη Ρουμανία και το Κολλέγιο Yahya Kemal σε τρεις πόλεις των Σκοπίων.

Η έδρα των κολλεγίων Yahya Kemal βρίσκεται στην καρδιά των Σκοπίων, ακριβώς στο κέντρο της πόλης, απέναντι από το παλιό οθωμανικό πέτρινο γεφύρι που  πρόσφατα στήθηκε το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ένας Αμερικανός ομογενής που κατοικεί στα Σκόπια είπε, "έχω επιλέξει να στείλω το γιο μου σε ένα τουρκικό σχολείο, στο Yahya Κεμάλ, γιατί ξέρουν τι κάνουν. Το σχολείο έχει πολύ καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα σπουδών. Δεν έχει εθνοκεντρικά, αλλά έχει παγκόσμια στοιχεία » και κατέληξε λέγοντας: « Η γυναίκα μου [Σκοπιανή χριστιανή] κι εγώ, είμαστε πολύ ευχαριστημένοι».

Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, από την άλλη πλευρά, οι τουρκικές εταιρείες καθοδηγούνται τόσο από τους πολιτικούς παράγοντες όσο και  από τα νεο -Σούφι κινήματα που άρχισαν να καθιερώνουν στα πανεπιστήμια, όπως στο Epoka Πανεπιστήμιο στα Τίρανα, στο Διεθνές Πανεπιστήμιο του Σεράγεβο και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο Burch, και στο Διεθνές Πανεπιστήμιο των Βαλκανίων στα Σκόπια.

Πρώτη τελετή αποφοίτησης του Διεθνούς Πανεπιστημίου των Βαλκανίων στα Σκόπια, πραγματοποιήθηκε την περασμένη εβδομάδα, παρουσία του Τούρκου Πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπου η σύζυγός του, Εμινέ Ερντογάν, απένειμε τα διπλώματα στους απόφοιτους.

Απαιτείται χρόνος, ίσως σε μερικές δεκαετίες, για να έχουν τα τουρκικά πανεπιστήμια επιτυχία και τελικά να εισέλθουν στην παγκόσμια πρότυπα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, όπως συμβαίνει και με οποιοδήποτε άλλα πανεπιστήμια στον κόσμο.

Τα πανεπιστήμια που είναι εγκατεστημένα ή που υποστηρίζονται από τους Ευρωπαίους έχουν περάσει από παρόμοιες διεργασίες και έχουν παρόμοιες, αν όχι χειρότερες, ιστορίες.

 Οι ΜΚΟ στα Βαλκάνια

Το ακόλουθο θέμα απαιτεί μεγάλη προσοχή από τους ακαδημαϊκούς και δημοσιογράφος ιδιαίτερα.

Υπάρχει ένας σχετικά μεγάλος αριθμός των λεγόμενων ομάδων πολιτών και Μη Κυβερνητικών Οργανώνσεων- ΜΚΟ που αναπτύσσουν δραστηριότητα σε όλες σχεδόν τις πόλεις, των Βαλκανίων  και βοηθούνται  / ή χρηματοδοτούνται από διεθνείς οργανισμούς και οργανώσεις τόσο από τον Ανατολικό και Δυτικό κόσμο, με συγκεκριμένες προθέσεις και ατζέντες.

  Αυτές οι ομάδες δημοσιεύουν, δήθεν, ετήσιες εκθέσεις των δραστηριοτήτων τους, δηλώνουν τις ταμειακές ροές τους και παρέχουν λεπτομερείς λογαριασμούς σχετικά με το πώς και πού τα χρήματα τους μεταφέρθηκαν.  

Φυσικά, είναι γνωστό ότι με τη χρήση των υφιστάμενων κανόνων και των νόμων, ο καλύτερος τρόπος για να ξεπλύνουν χρήματα από την ίδρυση των ομάδων της κοινωνίας των πολιτών και τις ΜΚΟ τα Βαλκάνια αποτελούν ένα ιδανικό μέρος για αυτή τη δουλειά.

Η κύρια διαφορά μεταξύ των διαφορετικών πολιτικών ομάδων της κοινωνίας των πολιτών και των ΜΚΟ είναι ότι μερικοί προσφέρουν τα αρχεία της οργάνωσης στη διάθεση του κοινού και των ερευνητών.

Προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία διένεξης ή προβλημάτων δεν δίνουν τα ονόματα των ομάδων που συνδέονται με την Τουρκία ή με τις ευρωπαϊκές χώρες, αφού δεν δημοσιοποιούν τους  τραπεζικούς λογαριασμούς τους στις ετήσιες εκθέσεις.

 Καλούμε, τα ακαδημαϊκά ιδρύματα, think tanks,  και τους υποτρόφους των των γραφείων πληροφοριών και προσωπικής έρευνας να ερευνήσουν αυτό το εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα και σε κάποιο βαθμό να το ταξινομήσουν.  

Η Τουρκία καθίσταται σταθερά μια υπερδύναμη και οι διακρίσεις με τις καθιερωμένες υπερδυνάμεις της Ευρώπης γίνονται πια ευδιάκριτες. Η Τουρκία εξακολουθεί να παίζει έναν πρωτοφανή ρόλο στον τομέα της δημόσιας διπλωματίας. Οι ευρωπαϊκές χώρες στο σημείο αυτό παρουσιάζουν νωθρότητα.

Ένα παράδειγμα:

Στις γιορτές του Eid al-Fitr, για παράδειγμα, που ο καθένας προτιμά να τις γιορτάσει στο σπίτι με την οικογένειά του, Ο Αχμέτ Νταβούτογλου και η σύζυγός του πέρασαν τις τελευταίες τρεις ημέρες του ιερού μήνα του Ραμαζανιού και ολόκληρες τις μουσουλμανικές γιορτές στα Βαλκάνια. Πρώτα επισκέφθηκαν το Κοσσυφοπέδιο, μετά τη Βοσνία, τη Ρουμανία και τη Σερβία. Αυτή ήταν μια καταπληκτική κίνηση από το υψηλό προφίλ  του Τούρκου υπουργού, ο οποίος, εκτός από τις καθιερωμένες  επίσημες συναντήσεις, συναντήθηκε με τους  απλούς ανθρώπους από όλα τα κοινωνικά στρώματα στην Πρίστινα, το Πρίζρεν και το Σεράγεβο, και έδωσε δημόσιες διαλέξεις καθώς έγινε δεκτός με ενθουσιασμό από τους ντόπιους. Παρόμοιες ήταν και οι επισκέψεις του Αρίνς στο Κοσσυφοπέδιο και Μπαγκίς στη Σκόπια.

Και το πιο σημαντικό: η επίσκεψη, πρόσφατα, του πρωθυπουργού Ερντογάν στην πΓΔΜ, όπου στα πλαίσια της διήμερης παρουσίας τους εκεί ήρθε σε επαφή με το κοινό, όπου και αν πήγαινε, αφού περιόδευσε το δυτικό τμήμα της χώρας ξεκινώντας από τα Σκόπια, Τέτοβο , Γκόστιβαρ και την Οχρίδας, και προέβη σε δημόσιες συνομιλίες σαν να είχε επισκεφθεί μια περιοχή της Τουρκίας.

Οι ομιλίες του ήταν γεμάτες από μηνύματα παρόμοια με αυτά που εξέφρασε κατά την πρόσφατη προεκλογική εκστρατεία 2011 στην Τουρκία.

Ας δούμε, λοιπόν, ποια θα είναι η επόμενη κίνηση της Τουρκίας και ποια των Ευρωπαϊκών Χωρών στα Βαλκάνια.

*  Ο Mesut İdriz είναι αναπληρωτής καθηγητής, γιατρός και επικεφαλής του τμήματος πολιτικής επιστήμης και διεθνών σχέσεων και γενικός συντονιστής του κέντρου για το διαπολιτισμικό διάλογο και Εκπαίδευση στο Πανεπιστήμιο Gazikent .

--

Πηγή: εφημερίδα Ζαμάν

Βαλκανικό Περισκόπιο - Ἂρθρα & Σκέψεις- Γιῶργος  Ἐχέδωρος